پاتوژنز آترواسکلروز و پیشگیری اولیه

پاتوژنز آترواسکلروز و پیشگیری اولیه

فرمت: pdf  تعداد صفحات: 27

فهرست:

• فاکتورهای خطر و پیشگیری اولیه
• فاکتورهای ایجاد خطر آترواسکلروز
• اختلالات چربی خون
• رویکرد به بیمار با اختلال در سطح کلسترول
• خطرات سندروم متابولیک
• شناسایی افراد در معرض خطر
• درمان
• پیشگیری از دیابت نوع دو
• پرفشاری خون
• مصرف آسپرین برای پیشگیری اولیه
• نشانگرهای جدید خطر و مداخلات مرتبط با آن ها
• پروتئین واکنش دهنده – C با حساسیت بالا (hsCRP)
• تصویربرداری مستقیم از پلاک
• برنامه های مداخله ای مبتنی بر جامعه

چکیده

آترواسکلروز (atherosclerosis) یکی از علل اصلی مرگ و میر زودرس در جوامع توسعه یافته است که علیرغم مطالعات وسیع، علت ایجاد کننده آن هنوز کاملا شناخته نشده است.

فاکتورهای متعددی در پاتوژنز آترواسکلروز مطرحند که عبارتند از: اختلال عملکرد اندوتلیوم، عوامل التهابی، ایمونولوژیک و عوامل خطر شناخته شده سنتی شامل پرفشاری خون، دیابت، اختلالات چربی و مصرف دخانیات. در مورد عوامل عفونی، شواهد بالینی قطعی حمایت کننده برای پاتوژنز آترواسکلروز هنوز موجود نیست.

شروع روند آترواسکلروز از دوران کودکی بوده و یک فرایند متغیر در طول زمان می باشد. این روند با تشکیل رگه های چربی (fatty streak) آغاز می شود و با گذشت زمان و افزایش سن ضایعات پیشرفت می کنند.

مراحل هیستولوژیک آترواسکلروز شامل: رگه های چربی، fibrous cap، پلاک های فیبروزی و ضایعات پیشرفته است.

پاتوژنز آترواسکلروز

واژه آترواسکلروز برگرفته از زبان یونانی “آترو” به معنی حریره و “اسکلروز” به معنی سخت شدن است “سخت شدن یک جسم نرم”. ردپای بیماری آترواسکلروز در شریان های مومیایی های کشف شده در مصر دیده شده است. شاید اولین توصیف از آترواسکلروز در یک کتاب علمی، به عنوان عاملی در بروز انسداد عروقی، را بتوان در کتاب قانون ابوعلی سینا یافت. در آنجا از واژه طبایع بیمارگونه برای توصیف عامل ایجاد کننده انسداد عروق استفاده شده است. مدتها بعد در میانه قرن نوزدهم، رودولف ویرشو نقش سلول ها در آتروژنز را نشان داد.

ویرشو، آترواسکلروز را به عنوان یک بیماری پرولیفراتیو معرفی کرد اما برخلاف این نظریه کارل روکی تانسکی معتقد بود که آتروم از ترمیم و جذب ترمبوس حاصل می شود. در اوایل قرن بیستم آزمایشات بر روی نمونه های حیوانی و همچنین شناخت اجزای لیپوپروتئین های انسانی در اواسط این قرن، نهایتا کلسترول را به عنوان عامل ایجاد کننده آترواسکلروز معرفی نمود.

آترواسکلروز می تواند هم عروق بزرگ و هم عروق با اندازه متوسط را درگیر کند. مطالعات پس از مرگ و اولتراسوند داخل عروقی، وجود افزایش ضخامت اینتیمال به صورت گسترده را در بیماران مبتلا به آترواسکلروزیس، آشکار کرده اند. خیلی از افراد بدون علامت، ضایعات اینتیمال در شریان کرونری یا کاروتید حتی در دهه های اول زندگی دارند.

نکته جالب در این بیماری وجود تظاهرات مزمن و حاد در بازه های زمانی مختلف است و شاید به جرات بتوان گفت هیچ بیماری با چنین دوره نهفتگی طولانی در انسان دیده نشده است. علی رغم دوره زمانی طولانی ابتلا به این بیماری و بدون علامت بودن آن، بروز عوارض کشنده ای آن از قبیل سکته های حاد قلبی و مغزی بدون علائم هشدار دهنده رخ می دهند. به همین خاطر امروزه از واژه chronic coronary syndrome به جای واژه chronic stable angina استفاده می شود.

آترواسکلروز بر حسب ناحیه مبتلا، باعث بروز تظاهرات بالینی خاص می شود. آترواسکلروز با تاثیر خود بر شرائین قسمت های مختلف بدن از قبیل عروق کرونر، عروق مغز، عروق اندامها و همین طور عروق احشایی می تواند طیف گسترده ای از علائم شامل: آنژین صدری و انفارکتوس میوکارد، ایسکمی گذرای مغزی و سکته مغزی، لنگش متناوب اندام و گانگرن اندام و یا ایسکمی احشاء را ایجاد نماید. از دیگر جنبه های کمتر شناخته شده آترواسکلروز، تأثیر آن در بروز تنگی عروق در بعضی قسمت ها و یا بروز گشادی یا اکتازی در عروق قسمت های دیگر می باشد. به طور معمول، ما از تنگی در آترواسکلروز می ترسیم ولی اکتازی ها و آنوریسم ها یک تظاهر دیگر این بیماری در بعضی از عروق من جمله آئورت می باشند. بررسی ها نشان داده است که ضایعات آترواسکلروتیک، یک دوره اکتازی که به عنوان بازآرایی مثبت یا بزرگی جبرانی (positive remodeling) شناخته می شود، قبل از ظهور ضایعات استنوتیک از خود نشان میدهند.

به منظور شناخت بهتر فرایند آترواسکلروز لازم است تا با خاستگاه و ساختار شریان های بدن آشنا شویم.

ساختار شریان نرمال انواع لایه ها و سلول های تشکیل دهنده شریان نرمال عبارتند از:

1. اینتیما (Intima): ساختار طبیعی شریان ها از سه لایه تشکیل شده است که داخلی ترین آنها تونیکا اینتیما نامیده می شود (شکل ۱ و ۲). با وجود آن که این قسمت از دیواره عروق از ابتدای تولد به صورت یک لایه یکنواخت متشکل از سلول های اندوتلیال در نظر گرفته می شود، اما در افراد بالغ از ساختارهای گوناگونی تشکیل شده است. سلول های اندوتلیال یک سطح تماس دائم با خون برقرار می کنند، که نقش کلیدی را در گسترش آترواسکلروز بازی می کند.

شکل ۱: ساختار شریان های نرمال، A، شریان الاستیک: به بافت لامینای الاستیک که توسط لایه های SMCs ها به شکل ساندویچ پوشانده شده توجه کنید. هر لایه از درخت شریانی الاستیک به وسیله تعداد لامینای الاستیک شناخته می شود. B، شریان های عضلانی. در شریان عضلانی SMCsها توسط ماتریکس کلاژنوس پوشانده شده اما رینگ های هم مرکز تمایز یافته بافت الاستیک که مشخصه شریان های بزرگ است دیده نمی شود.

شکل2: ساختار دیواره های شریان

سلول های اندوتلیال شریانی دارای مکانیسم های متعددی جهت تنظیم هموستاز عروقی می باشند که اختلال در آنها در آسیب شناسی بیماری های شریانی نقش مهمی دارد. برای مثال سلول های اندوتلیال سطحی را فراهم می کنند که خون علی رغم تماس طولانی دچار انعقاد نمی شود (شکل ۲) این کار تا حدودی، از طریق ایجاد مولکول های پروتئوگلیکان هپاران سولفات در سطح سلول های اندوتلیال اعمال می شود. این مولکول ها مشابه با هپارین به عنوان یک کوفاکتور برای آنتی ترومبين III عمل می کنند و منجر به تغییراتی می شوند که اجازه می دهد این مهارکننده به ترومبین متصل شده و آن را غیرفعال سازد. از طرفی سطح سلول های اندوتلیال دارای ترومبومدولین می باشد که به مولکول های ترومبین متصل شده و به وسیله فعال کردن پروتئین های C و S، اثرات آنتی ترومبوتیک خود را اعمال می کند. در صورت ایجاد لخته، سلول های اندوتلیال می توانند از طریق فعال کردن پلاسمینوژن بافتی و یوروکیناز باعث لیز لخته شوند. سلول های اندوتلیوم دارای خاستگاه مشترکی به نام جزایر خونی (blood island) می باشند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ مرگ ناگهانی قلبی و احیاء قلبی ریوی

⇐ اختلال ریتم قلب (اصول الکتروفیزیولوژی، برادی آریتمی ها و تاکی آریتمی ها)

⇐ کاتتریزاسیون و آنژیوگرافی تشخیصی قلب و عروق

⇐ روش های تشخیصی غیر تهاجمی قلب

منبع: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S073510970502872X