مقایسه و تحلیل مدل های مختلف ارزشیابی برنامه های آموزشی

مقایسه و تحلیل مدل های مختلف ارزشیابی برنامه های آموزشی

تهیه و تنظیم: محمودرضا دهقانی
دانشجوی دکتری تخصصی سلامت در بلایا و فوریت ها

فرمت: Pdf  تعداد صفحات: 13

مقدمه:

ایران کشوری است که مستعد حوادث بسیار است و همچنین در برابر این حوادث آسیب پذیر می باشد. به علاوه به دلیل تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی که در حال رخ دادن است پیش بینی می شود که فراوانی و شدت وقوع بسیاری از بلایای مرتبط با تغییر اقلیم نیز در دهه های آتی افزایش یابد. لازمه پیشگیری از وقوع، کاهش اثرات و مدیریت مؤثر آنها مسلح شدن به علم روز دنیا در خصوص انواع مخاطرات و روش های پیشگیری از آنها است.

برای این امر مهم تیز بایستی افرادی تربیت شوند که به صورت اختصاصی در این زمینه به آموزش، پژوهش و تولید علم بپردازند. در این راستا برنامه آموزشی دوره دکتری تخصصی سلامت در بلایا در سال 1389 مصوب و اجرایی شد و اقدام به پذیرش دانشجو گردید. در این دوره از متخصصین رشته های مختلف علوم پزشکی و علوم غیرپزشکی استفاده می شود و یکی از برنامه های آموزشی بین رشته ای است. آخرین بازنگری صورت گرفته در خصوص برنامه آموزشی رشته دکتری تخصصی سلامت در بلایا و فوریت ها در سال ۱۳9۷ می باشد. لذا با توجه به گسترش روزافزون پیشرفت های علمی در این زمینه و وجود نیازمندی های جامعه به دانش آموختگان این رشته، ارزشیابی این رشته از دیدگاه همه ذینفعان ضروری به نظر می رسد.

با وجود اینکه، ارتقاء کیفیت برنامه های آموزشی، یکی از اهداف اساسی و استراتژیک آموزش عالی در تمامی جهان است ، اما قضاوت درباره سطح کیفیت، به موجب چند بعدی بودن تعریف آن در آموزش عالی کار دشواری است. از این رو تنها راهکاری که امکان قضاوت را فراهم می آورد، ارزشیابی است.

در ارزشیابی هر برنامه ی آموزشی، استفاده مناسب از روش های ارزیابی بسیار حائز اهمیت است. جهت ارزشیابی برنامه های آموزشی، شیوه ها و الگوهای متعددی وجود دارد. ورتن و سندرز (1987) رویکردهای ارزشیابی را در قالب شش رویکرد هدف محور، مدیریت محور، مصرف کننده محور، متخصص محور، مبتنی بر اختلاف نظر متخصصان و رویکرد ارزشیابی طبیعت گرایانه یا مشارکت محور دسته بندی کرده اند. از آنجایی که در این گزارش، هدف، قرار دادن اطلاعات در اختیار مدیران برای تصمیم گیری است بنابراین از رویکرد مدیریت محور استفاده می شود. این رویکرد الگوهای مختلفی دارد یکی از این الگوها، الگوی ارزشیابی CIPP است. پژوهشگران زیادی در ارزشیابی برنامه آموزشی از الگوی سیپ بهره گرفته اند.

الگوی CIPP ابتدا توسط کوبا و سپس دانیل استافل بیم و همکاران در سال 1960 طرح ریزی شد. این الگو از جامع ترین الگوهای ارزشیابی بشمار میرود که با توجه به محدودیت ها و ناکارآمدی موجود در ابزارهای ارزشیابی دیگر به وجود آمد و مهمترین هدف آن بهبود عملکرد برنامه است. با استفاده از این الگو می توان به کمبودها و کاستی های برنامه پی برد و از آن در جهت رفع شکاف و فاصله بین تئوری و عمل استفاده نمود. این الگو با توجه به دیدگاه سیستمی به منظور تحلیل تصمیم گیری مورد استفاده قرار می گیرد و کمک می کند تا تصمیم های مربوط به محتوا۱ (زمینه)، درون داد2، فرایند۳ و برون داد۴ برنامه های آموزشی از روی خردمندی اتخاذ گردند.

قابلیت انعطاف کافی، الگو ترجیحی از دیدگاه مدیران، ابزار ساده و مفید برای ارزیاب، تحت پوشش قرار دادن تمام اجزای یک برنامه در حال رشد و اجرا، استفاده به موقع تصمیم گیران از بازخوردها و برطرف کردن یکسری از نیازهای موجود قبل از رسیدن به مرحله طراحی برای اهداف، پژوهشگران را برآن داشت که به جمع آوری روش های ارزشیابی برنامه در دورهای مختلف آموزشی پرداخته و ویژگی های این روش ها را مورد ارزشیابی و نگاه موشکافانه قرار دهند.

نتایج و تحلیل:

در سطح پایه، ارزیابی شامل قضاوت ارزشی در مورد اطلاعاتی است که همواره در دسترس هستند. بنابراین ارزیابی برنامه آموزشی از اطلاعات برای تصمیم گیری در مورد ارزش یا ارزش یک برنامه آموزشی استفاده می کند. اگر بخواهیم به طور رسمی تر به موضوع نگاه کنیم، فرآیند ارزشیابی برنامه آموزشی عبارت است از “جمع آوری و تجزیه و تحلیل سیستماتیک اطلاعات مربوط به طراحی، اجرا، و نتایج یک برنامه، به منظور نظارت و بهبود کیفیت
و اثربخشی برنامه”.

همانطور که در این تعریف مشخص است، ارزیابی برنامه در مورد درک برنامه از طریق یک جمع آوری معمول، سیستماتیک و آگاهانه اطلاعات برای کشف و یا شناسایی مواردی است که به “موفقیت” برنامه کمک می کند و اینکه چه اقداماتی باید انجام شود. به عبارت دیگر، ارزیابی برنامه سعی می کند منابع تغییر در نتایج برنامه را هم از درون و هم از بیرون برنامه شناسایی کند و در عین حال مشخص کند که آیا این تغییرات منجر به نتایج مطلوب یا نامطلوب خواهند شد.

اطلاعات لازم برای ارزیابی برنامه معمولا از طریق فرآیندهای اندازه گیری جمع آوری می شود. انتخاب ابزارهای اندازه گیری، استراتژی ها یا ارزیابی های خاص برای فرآیندهای ارزیابی برنامه توسط عوامل بسیاری، از جمله سؤالات ارزیابی خاص که درک مطلوب از موفقیت یا کاستی های برنامه را تعریف می کنند، هدایت می شوند. در این راهنما، «ارزیابی ها» را بهعنوان اندازه گیری (ارزیابی = سنجش) یا استراتژی های انتخاب شده برای جمعآوری اطلاعات
مورد نیاز برای قضاوت تعریف می کنیم. در بسیاری از برنامه های آموزش پزشکی، داده های حاصل از ارزیابی کارآموزان برای فرآیند ارزیابی برنامه مهم هستند. با این حال، ارزیابی ها (اندازه گیری های) بسیار بیشتری وجود دارد که ممکن است برای فرآیند ارزیابی ضروری باشد، و ممکن است علاوه بر داده های عملکرد کارآموز، از منابع مختلفی نیز تهیه شود. همانطور که قبلا ذکر شد، ارزیابی در مورد بررسی، تجزیه و تحلیل و قضاوت درباره اهمیت
یا ارزش اطلاعات جمع آوری شده توسط همه این ارزیابی ها است.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:

مدل های ارزیابی برنامه های آموزشی:

1. رویکرد تجربی/ شبه تجربی – experimental/quasi-experimental approach
2. رویکرد کرک پاتریک – Kirkpatrick’s approach
3. رویکرد منطقی – Logic Model
4. مدل سیپ context/input/process/product
5. رویک – CIPP
6. نتیجه گیری و منابع

حتما بخوانید:

⇐ درسنامه جامع تکنولوژی آموزشی و آموزش بهداشت

⇐ دانستنی های سلامت دهان و دندان ویژه دانش آموزان