چالش های مدیریت منابع آب
چالش های مدیریت منابع آب
چالش های مدیریت منابع آب
فرمت: PDF تعداد صفحات: 68
مشکلات و تنگناهای مدیریت آب
مشکلات و تنگناهای مدیریت منابع آب کشور را از دو بعد شرایط طبیعی کشور و نارسایی های سیاست گذاری قابل بررسی است. که هر کدام به نوبه خود منابع آب کشور را تحت تاثیر قرار می دهند.
الف- شرایط طبیعی کشور: رژیم جریان آبهای سطحی کشور خصوصیات ویژه ای دارد. همانطور که عنوان گردید بخش مهمی از تزولات جوی به دلیل شرایط طبیعی ایران به سرعت تبخیر شده و از دسترس خارج می گردد، لیکن بخشی از آن که بصورت رواتاب امی یابد ویژگی هایی دارند که شناخت این ویژگی ها برای کارآمد نمودن منابع آبی بسیار حائز اهمیت است. بطور کلی ویژگی های طبیعی زیر که در حقیقت تنگناهای طبیعی مدیریت منابع آب کشور محسوب می شوند، می توان موارد زیر را برشمرد؛
تعداد زیادی از رودخانه های کشور در حوزه هایی قرار دارند که خروجی آنها در خارج از کشور است. به عبارت دیگر قسمت عمده آب های جاری کشور از دسترس خارج می گردد. بر اساس برآوردها حدود ۸۰ درصد از آبهای دریافتی از طریق رودخانه ها به حوزه های خارجی می ریزد.
بارزترین خصیصه رودخانه های کشور طغیانی بودن آنها است. به همین دلیل اندازه گیری و ثبت جریان های آبی در فصول مختلف فراز و فرود های زیادی را نشان می دهند. این خصوصیات، خصوصا در مواقع طغیان رودخانه ها اراضی واقع در حاشیه این نواحی را تحت تاثیر قرار داده و خسارات زیادی را به همراه می آورند. رودخانه های ایران به دلیل کوهستانی بودن بخش اعظم کشور، عموما در بستر های شیب دار جریان داشته که این مسئله فرسایش خاک و حمل رسوبات را تشدید می نماید. با وجود وسعت نسبتا زیاد حوزه های آبخیز رودهای منتهی به آبریزهای داخلی، حجم آب دریافتی آنها نسبتا پایین است. بنابراین به دلیل تبخیر زیاد جریان آب در آن قسمت از بستر آنها که از کوهستان خارج می شود دائمی نبوده و معمولا قبل از رسیدن به خصوص در فصل خشک به خشک رود تبدیل می گردند.
به دلیل شرایط پستی بلندی و قرار گرفت کشور در کمربند خشک توزیع زمانی و مکانی بارندگی بسیار ناهمگن می باشد، که این موضوع مشکلات مدیریت منابع آب را در چند سال اخیر بسیار تشدید نموده است.
ب – نارسایی در سیاست ها و برنامه ها: بررسی سیاست ها و برنامه های حفاظت از منابع آب کشور از نارسایی های زیادی در این خصوص حکایت دارد . علیرغم اجرای طرح های عمرانی متعدد برای مهار آبهای سطحی توسط دستگاه های ذیربط و مطالعات کیفی جهت بررسی وضعیت آلودگی آبهای کشور، متاسفانه شاخص های بخش مبین نقصان کمی و کیفی منابع آب کشور است. بطور کلی مهمترین مشکلات و نارسایی های سیاست گذاری برای حفاظت کمی و کیفی منابع آب کشور، می توان موارد زیر را برشمرد:
- فقدان استراتژی و سیاست های مصوب بلند مدت و منسجم در بخش آب
- فقدان مدیریت یکپارچه مدیریت منابع آب و تقسیم وظایف مربوط به منابع آب و خاک و آبخیز داری و منابع طبیعی در عرصه های طبیعی حوزه های آبخیز کشور بین سازمان های مختلف از یک سو و روند روز افزون عدم هماهنگی ها و تداخل وظایف مدیریت منابع آب
- افزایش قیمت ها در اقتصاد کشور که این پدیده به نوبه خود هزینه های تمام شده طرحهای مربوط به آب را بالا می برد.
- عدم توجه به مدیریت تقاضا (بخش های مصرف کننده آب) به دلیل توجه صرف به طرف عرضه (قیمت گذاری غیر واقعی آب)
- اعمال نظر از سوی مراجع ذی نفوذ برای اجرای طرح های آب بدون برخوردار بودن از توجیهات فني، اقتصادی و زیست محیطی لازم
- اجرای همزمان تعداد بسیار زیادی از طرح های آب خصوصا در برنامه های اول و دوم، باعث عدم تخصیص بهینه منابع مالی و طولانی شدن اجرای طرح ها گردید.
- عدم توجه به اولویت های طرح های مکمل ( شبکه های آبیاری و زهکشی) که اغلب باعث بی نتیجه ماندن سرمایه گذاری های کلان در طرح های تامین آب (سدها و …) گردیده است.
- فقدان نظام صحیح بهره برداری و نگهداری از تاسیسات و سازه های آبی موجود که پیامد آن راندمان پایین آبیاری و استهلاک زود هنگام شبکه های آبیاری است.
- فرسودگی شبکه های توزیع آب شرب شهرها که در نتیجه آن حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از آب قابل شرب تلف می گردد و فقدان سیستم های جمع آوری و تصفیه فاضلاب های شهری که از منابع اصلی تهدید کننده منابع آب کشور محسوب می گردد.
- عدم توجه به برنامه ریزی جامع آب بر مبنای حوزه های آبخیز
- عدم استقبال بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در طرح های منابع آب به دلیل دیر بازده بودن سرمایه گذاری ها و هزینه های زیاد سرمایه گذاری
- عدم امکان وصول آب بها از مصرف کنندگان بر اساس قیمت های تمام شده به دلیل محدودیت های قانونی و سرانه درآمد پایین بسیاری از مصرف کنندگان
- ضعف هماهنگی بین دستگاه های مختلف
- ضعف اجرای قوانین و مقررات حفاظت از منابع آب کشور
- قطبی بودن تمرکز جمعیت و صنعت در کشور
- کمبود آگاهی های مردم و مسئولین از اهمیت محیط زیست و حفاظت از آنها
- عدم نظارت مستمر بر استفاده از نهاده های کشاورزی از سوی مراجع ذیربط و فقدان آگاهی کشاورزان از مصرف بهینه آنها
- نامناسب بودن الگوی مصرف آب در کشور
- عدم توجه کافی به ملاحظات زیست محیطی در اجرای طرح ها و پروژه های عمرانی
- یکپارچه نبودن اراضی کشاورزی که امکان فعالیت های زیربنایی جهت استفاده بهینه از آب را محدود می سازد
- فقدان مشارکت موثر بهره برداران در نظام برنامه ریزی و مدیریت بویژه در تعریف نیازها، تعيين اولویت ها و مشارکت در اجرای برنامه ها
- ضعف تکنولوژیک و فرسوده بودن صنایع کشور
- دولتی بودن صنایع عمده کشور که امکان برخورد با صنایع آلوده کننده خصوصا صنایع آلوده کننده منابع آبی را مشکل می نماید.
ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:
- قوانین و مقررات برنامه سوم در خصوص بهره برداری و حفاظت کمی و کیفی منابع آبی کشور
- راهکارهای اجرایی حفاظت و بهره برداری منابع آبی از فصل سیاست های زیست محیطی
- راهبردهای توسعه طولانی مدت منابع آب کشور
- و …
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
حتما بخوانید:
⇐ برنامه های راهبردی مدیریت منابع آب
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.