میکروبیولوژی محصولات آرایشی و بهداشتی

میکروبیولوژی محصولات آرایشی و بهداشتی

آلودگی میکروبی محصولات آرایشی بهداشتی

منابع آلودگی یک محصول آرایشی بهداشتی عبارتند از: مواد اولیه، محیط اطراف، تجهیزات، مواد بسته بندی، کارکنان. آب مصرفی در ساخت محصول آرایشی بهداشتی در غالب موارد منبع ایجاد آلودگی است. بسترهای تبادلگر یونی با مخازن آب، می توانند موجب آلوده شدن آب گردند. مواد اولیه دیگر مثل چربی ها، موم ها و روغن ها، نیز ممکن است در اثر قارچ ها، مخمرها و باکتری های گوناگون آلوده شوند.

کنترل میکروبی در صنایع آرایشی بهداشتی

کنترل کیفیت پیش از مرحله خرید مواد اولیه آغاز می شود و در طی عملیات تولید، بسته بندی و توزیع، ادامه می یابد. به عبارتی دیگر، نمی توان به آزمایش و بازرسی محصول در انتهای فرایند تولید بسنده کرد. زیرا چنانچه از نخستین مراحل ساخت، آلودگی میکروبی کنترل شود، محصول نهایی دارای آلودگی نخواهد بود. تجهیزات ساخت و تولید همواره باید ضدعفونی شود. گرد و غبار، کثیفی با جریان نامنظم هوا به آسانی می تواند محصول را میکروبی کند. بنابراین باید برنامه منظمی برای پاکسازی تجهیزات و محوطه در پیش گرفته شود. الزامات شرایط تولید محصول عبارتند از:

تمیز نگاه داشتن محوطه ها، نظافت شخصی اپراتور های دستگاه ها، وجود برنامه منظم برای پاکسازی و سترون سازی، کنترل پیوسته کیفیت آب، رعایت دقیق شروط پذیرش مواد اوليه از نظر سطح الودگی میکروبی، استفاده از مواد نگهدارنده مؤثر، کنترل پیوسته محصول در تمام مراحل تولید

کف محوطه ها و سطح دیوارها باید نفوذناپذیر و در برابر مواد ضدمیکروب مقاوم باشد. دیوارها باید در فواصل زمانی مشخص و كف ها هر شب باید شسته شوند. زباله ها باید در اسرع وقت جمع آوری و از محوطه دور شوند. راه آب ها باید سرپوشیده باشند. جریان هوا در محوطه تولید باید حداقل باشد. کانال های هوا و لوله ها باید به طور منظم نظافت شوند. ظرفشویی ها و مکان هایی که تجهیزات شسته می شوند، باید تمیز نگاه داشته شوند. فقط افراد معینی اجازه داشته باشند در محوطه های تولید، تردد کننده سالن های تولید باید به گونه ای طراحی شوند که پناهگاه خوبی برای آفت های موذی، پرندگان و سایر جانوران نباشند. سالن تولید باید از روشنایی و تهویه خوبی برخوردار باشد. آزمایشگاه ها، انبارها باید در شرایط منظم و مرتب و پاکیزه نگاه داشته شود. ضایعات انبار شده در این مکان ها نباید دیده شود. کف سالن تولید باید از مواد نفوذناپذیر کاملا مسطح و یکدست ساخته شود. به عبارت دیگر ترک با چاله ای در آن ها مشاهده نشود.

اگر قصد دارید کارخانه ای راه اندازی کنید، پیش از خرید، بیش از آنکه به سرعت خروجی آن دستگاه توجه کنید، باید احتمال آلوده شدن محصول را در نظر بگیرید. زیرا در بسیاری از طراحی ها از ملاحظات بهداشتی غفلت می شود. تجهیزات باید در برابر روش های رایج نظافت مقاوم باشند. مثلا بخار آب، شوینده ها و مواد شیمیایی ضد میکروب موجب از بین رفتن تجهیزات نشوند. فولاد ضد زنگ، یکی از بهترین و کارآمدترین مواد ساخت تجهيزات می باشد.

پمپ های کهنه، منبع اصلی ایجاد آلودگی هستند. از دیگر منابع بالقوه ایجاد آلودگی میکروبی می توان به آلودگی مخازن و ماشین های پرکننده اشاره نمود. از منابع نامحتمل آلودگی نباید غافل شد. زیرا گاهی با وجود رعایت تمام احتياط های عقلانی، باز هم عفونت به صورت پراکنده ولی جدی شیوع می یابد. مثلا بسیاری از شرکت ها و کارخانه ها که در خصوص اهمیت نظافت به اندازه کافی آگاه نیستند، غالبا از افرادی برای این منظور استفاده می کنند که برای انجام فعالیت های دیگر نامناسب هستند. این یک طرز فکر اشتباه است. زیرا فردی که نتواند هوشمندانه وظایف خود را انجام دهد، با الوده کردن تجهیزات و محصولات، زیان به مراتب بزرگی هم از نظر مالی و هم از لحاظ اعتبار به محصولات کارخانه وارد می کند. نظافتچیان باید افرادی آموزش دیده و منظم باشند. پوشیدن روپوش، دستکش لاستیکی، چکمه لاستیکی و کلاه در موارد لزوم باید به آنها آموزش داده شود، نظافتچيان باید به بهداشت فردی خود نیز اهمیت زیادی قائل باشند. برای تمیز کردن هر یک از تجهیزات باید دستورالعمل های مکتوب وجود داشته باشد.

از شوینده های قوی و موثر برای پاکسازی محیط و تجهیزات باید استفاده شود. هیچ شوینده ای نمی تواند تمام نیازهای نظافت را به تنهایی برآورده سازد. بنابراین بسته به نوع کاربری باید شوینده مناسب انتخاب شود. مثلا اگرچه صابون ها برای رعایت بهداشت فردی شوینده های مناسبی هستند اما برای نظافت تجهیزات باید از شوینده های سنتزی بدون صابون استفاده شود. از شوینده های قلیایی در مواقعی که شوینده های سنتزی معمولی نمی توانند به خوبی پاکسازی را انجام دهند استفاده نمایید.

برای سترون سازی و باکتری کشتی از شوینده های تخصصی استفاده می شود. برای ضدعفونی کردن تجهیزات، روش های مختلفی وجود دارد که مؤثرترین و قابل اعتمادترین آنها، استفاده از بخار آب است. سترون کننده های شیمیایی، نوع دیگر مواد ضدعفونی کننده هستند. فرمالين، الكل، سترون کننده های حاوی ید از جمله مواد ضدعفونی کننده رایج می باشند. خوردن، آشامیدن و سیگار کشیدن در سالن های تولید فراورده های آرایشی بهداشتی ممنوع است.

دست کارکنان نباید به هیچ وجه با مواد در تماس قرار گیرد. کارکنان سالن های تولید باید روپوش های محافظ و لباس های مخصوص بهوشند و این البسه در فواصل زمانی کوتاه و منظم شسته شود. سخت گیرانه ترین روش را باید برای نظافت و ضدعفونی کردن توالت ها و حمام های واحدهای تولیدی به کار گرفته شود، به جای صابون و حوله بهتر است از مایع صابون و دستمال کاغذی استفاده شود. مواد اولیه که در انبار قرنطینه شده باید به صورت منظم از نظر میکروبی آزمایش شوند. مواد اولیه باید به نحوی انبار شوند که درجه خلوص میکروبی آن ها تغییر نکند. انبار مواد اولیه باید همانند محوطه های تولید و بخش بسته بندی تمیز باشد. به نکات بسیار مهم زیر توجه کنید:

• پاشیدن ماده ضدعفونی کننده روی کف اتاق لزوما مسئله بهداشت را به طور کامل حل نمی کند.
• اگر تجهیزات تمیز به نظر می رسند، لزوما تميز نيستند، زیرا میکروب ها دیده نمی شوند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ میکروبیولوژی و نگهداری از مواد غذایی

⇐ نمونه برداری از مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی

⇐ مواد سمی مضر در لوازم آرایشی و بهداشتی