مفاهیم، تعاریف و اصطلاحات مربوط گندزدایی و استریلیزاسیون

مفاهیم، تعاریف و اصطلاحات مربوط گندزدایی و استریلیزاسیون

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 38

فهرست:

• تاریخچه
• تعاریف
• بیماری
  • نحوه کنترل بیماری های قابل انتقال به انسان
• شناخت میکروارگانیسم ها
  • باکتری ها
  • ویروس ها
  • قارچ ها
  • کرم ها
  • جلبک ها
  • تک یاخته ها
• راه های ورود میکروارگانیسم ها به بدن
• عوامل موثر بر فعالیت ضدمیکروبی
• گندزدایی و گندزدا
  • سطوح گندزدایی
  • مکانیزم های گندزدایی
• ضدعفونی کردن و ضدعفونی کننده
• تقسیم بندی روش های مبارزه با میکروب ها

در روزگاران قدیم کوچکترین موجودات زنده ای که مردم می شناختند آنهایی بودند که به زحمت با چشم دیده می شدند. تاریخ نشان میدهد که انسان ها حتی تا قرن ها پس از میلاد مسیح و یا با بیانی بهتر تا حدود قرن نوزدهم میلادی با واژه میکروب و دلیل ایجاد بیماریها آشنایی چندانی نداشتند. در آن زمان ها علت ایجاد بیماری به مسائلی همچون سحر و جادو، بلایای آسمانی و یا خشم خدایان دروغین نسبت داده می شد و اغلب کسی در حال بیماران دخالت نمی کرد و بیمار می بایست خودش خوب می شد و یا میمرد. گرچه وجود پیامبران و انسان های بزرگ در طول تاریخ همواره روشنگر تفکرات انسانی بوده است اما بسیاری از دستورات ایشان نیز به مرور زمان جای خود را به خرافه و جهل می داد. در برخی موارد مرور کتب باستان و مشاهده سنگ نوشته، لوح، نقوش و ابزارآلات بدست آمده از حفاری های علمی و تحقیقات دانشمندان باستان شناس بر روی تمدن های کهن، آثاری از روش های مبارزه با میکروب و بیماری ها را نشان داده است.

یونانی ها برای مبارزه با آفات و بیماری از روش دود دادن ساختمان ها با استفاده از سوزاندن گوگرد استفاده می کردند. به فرمان حضرت موسی (ع) عبری ها هر لباسی را که به آلودگی با جذام مشکوک بوده می سوزاندند. استفاده از نور خورشید و قرار دادن لباس و وسایل زندگی در زیر نور آفتاب به منظور مبارزه با آفات و حشرات در نزد مردم کهن مرسوم بوده است. حکمای قدیم که در رشته طب و در تمدن های بزرگ آن زمان نظیر یونان، ایران و روم فعالیت داشتند به طور تجربی آموخته بودند تا با استفاده از آتش و حرارت شعله، وسایل و ابزار خود را گندزدایی نموده و یا آنها را بوسیله جوشاندن در آب تمیز نمایند. در تمدن باشکوه ایران باستان نیز آثار متعددی مبنی بر روش های از بین بردن میکروب و آلودگی به چشم می خورد. به دستور کوروش پادشاه هخامنشی، لشگریان ایران زمین در هر شبی که در محلی می ماندند موظف به تهیه آب سالم و جوشاندن آن برای استفاده در روزهای بعد بودند. استفاده از ظروف نقره ای برای سالم نگهداشتن آب و مواد غذایی در زمان باستان مرسوم بود. در قرون بعد یونانی ها با مقایسه فعالیت برخی فلزات ثابت کردند که نقره دارای قوی ترین خاصیت باکتری زدایی می باشد. باید گفت که قبل از کشف و تولید آنتی بیوتیک ها، ترکیبات نقره سلاح اصلی در مقابل زخمهای عفونی در مواقع بحرانی مانند جنگ جهانی اول بود.

قدمت میکروب ها بسیار پیشتر از پیداش انسان بر روی کره زمین بوده و امروزه دانشمندان اثبات کرده اند که میکروب ها بدلیل ساختار و توانایی های ویژه ای که دارند، در همه جای کره زمین از جمله خاک، هوا، آب و … پراکنده بوده و تقریبا جایی که بتوان آن را عاری از میکروب نامید، وجود ندارد. عوامل میکروبی همواره در محیط زیست پراکنده بوده و هستند و سلامت انسان، حیوان و گیاه را به مخاطره انداخته، موجب فساد و تباهی می شوند و بسیاری از عوامل مفید را از بین برده و بیماریها را سبب می گردند و از این رو از ادوار کهن مردم بدون داشتن اطلاعاتی در مورد میکروارگانیسم ها از روش های ساده و اولیه گندزدایی برای از بین بردن آنها استفاده می کردند. و با طلوع اسلام در جهان و قرنها قبل از اختراع میکروسکوپ و کشف میکروب ها و ایجاد نظریه هایی در خصوص میکروب ها و چگونگی انتقال بیماری ها، پیامبر گرامی اسلام(ص) همانگونه که انسان ها را به یکتاپرستی دعوت می نمودند و از زمین و آسمان برای ایشان سخن می فرمودند و به اعمال نیک فرمان می دادند، همواره به مسئله سلامت و بهداشت توجه داشته و نظافت را نشانه ایمان معرفی نمودند.

قرآن کریم در حدود هزار و چهارصد سال پیش در ستایش پاکان می فرماید: «إن الله يجب التوابين ويحب المتطهرين؛ خداوند توبه کنندگان را دوست دارد و پاکان را نیز دوست دارد»(بقرہ:۲۲۲). قرآن به نقش آب در پاکیزگی نیز اشاره کرده و می فرماید: «و أنزلنا من الماء ماء طهورا، از آسمان آبی فرو فرستادیم که پاک و پاک کننده است»(فرقان: ۵۱). دستورات شرعی مانند وضو قبل از هر نماز واجب و مستحب و انواع غسل دلیل محکمی بر رعایت بهداشت و پاکیزگی در دین اسلام است. همچنین سفارشات و احادیث متعددی که از پیامبر اکرم(ص)، حضرت علی(ع) و سایر معصومین (ع) در خصوص بهداشت و سلامتی در کتب معتبر شیعه و سنی نقل گردیده است گواه بر اهمیت این موضوع از دیدگاه اسلام می باشد. باید توجه داشت که مردم آن زمان با واژه میکروب و درک این موضوع بیگانه بوده و به ناچار در تمامی احادیث و روایات نقل شده از این بزرگواران، شیطان که مظهر تمامی پلیدی ها است به عنوان دلیل بیماری ها ذکر شده است. پیامبر اکرم(ص) زباله را نشیمنگاه شیطان معرفی کرده و امام باقر (ع) کوتاه کردن ناخن را از آن جهت که پناهگاه شیطان است لازم فرموده اند. احادیث متعددی در خصوص اهمیت مسواک زدن و رعایت بهداشت دهان، استحمام و شستشوی بدن، کوتاه نمودن مو و ناخن و تمیز نگه داشتن آنها، جارو کردن خانه و تمیز نگه داشتن محل زندگی، ضرورت استفاده از لباس تمیز و آراستگی ظاهر و هزاران دستور بهداشتی دیگر از ائمه معصومین (ع) وجود دارد که امروزه باعث تفاخر مسلمانان بوده و می تواند مورد استفاده تمام انسان ها قرار گیرد.

از لحاظ تاریخی تا قرن هفدهم میلادی اطلاعی از وجود موجودات ذره بینی نبوده و بشر در این قرن و به لطف میکروسکوپ به وجود چنین موجوداتی اطمینان حاصل کرد. آنتونی فیلیپس فان لیوونهوک که یک تاجر هلندی بود تقریبا اولین انسانی است که توانست میکروارگانیسم ها را ببیند. از این رو وی را پدر علم میکروب شناسی نامیده اند. با اینکه وی مخترع میکروسکوپ نبود ولی با نبوغ خود بیش از ۴۰۰ میکروسکوپ ساخت که تنها نه عدد از آنها امروز به دست ما رسیده است.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ گندزدایی آب و فاضلاب

⇐ شیمی گندزدایی

⇐ اصول گندزدایی و ضدعفونی (نظافت)