محاسبه و ارزیابی اقتصادی اثرات زیست محیطی
محاسبه و ارزیابی اقتصادی اثرات زیست محیطی
محاسبه و ارزیابی اقتصادی اثرات زیست محیطی
فرمت: PDF تعداد صفحات: 23
روشهای ارزیابی که در این بخش معرفی می شوند کاربردهای وسیعی دارند. اما به منظور ساده تر شدن بحث، بر مبنای پروژه های توسعه مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند معمولاً در ارزیابی پروژه ها هم از تجزیه و تحلیل های مالی و هم اقتصادی استفاده می شود. اصولاً بررسی های مالی روی قیمت های بازار و جریان وجوه تمرکز داشته در حالی که، تجزیه و تحلیل های اقتصادی باید کل ارزش اقتصادی اثراتی را که پروژه های توسعه روی محیط زیست دارند صرفنظر از انعکاس یا عدم انعکاس آنها در بازار را در نظر بگیرد.
اساساً در اقتصاد کالاها از دو جنبه قابل ارزیابی هستند از نظر ارزش مصرفی که همان ارزیابی روانی مصرف کنندگان و رضایتمندی ناشی از مصرف آنها است و ارزش مبادله ایی یا اقتصادی که گواه کمیابی و فراوانی کالاها و خدمات مربوط به بازار است با این نگاه ارزش اقتصادی به شکل نهفته در درون کالاها نبوده و طی فرایند تولید و مبادله، یا تولید و مصرف به ظهور میرسد (خلعت بری ۱۳۷۲).
از سوی دیگر مفهوم ارزش اقتصادی کل بر مبنای این عقیده قرار دارد که کالاها و خدمات مرکب از ارزشهای مصرفی مستقیم و غیر مستقیم بعلاوه ارزش هایی که کمتر ملموس می باشند. هستند مانند ارزش های وجودی و ارزش انتخاب بعبارت دیگر جهت تعیین ارزش اقتصادی محیط زیست ابتدا باید قیمت های پنهانی که برای محیط زیست پرداخت نمی شود آشکار گردد مجموع ارزش اقتصادی وجود یک ارزش اقتصادی گسترده با قیمت های کالاها و خدماتی که از محیط زیست به دست میآید را بیان می کند. به منظور دستیابی به یک معیار مناسب برای ارزش گذاری ارزش اقتصادی کل می توان آنها را بدو دسته ارزشهای مصرفی و غیر مصرفی تقسیم می کنند، (نرنر و همکاران ۱۹۹۵) به طور کلی اقتصاددانان ارزش اقتصادی کل منابع طبیعی را به دو گروه کلی تقسیم می کنند ارزش ابزاری یا مصرفی و ارزش ذاتی یا غیر مصرفی ارزش های مصرفی حاصل کسب منفعت مستقیم از منابع زیست محیطی می باشد که به راحتی می توان به وسیله قیمت بازار یا ابزارهای دیگر آن را اندازه گیری کرد و در فرآیندهای تصمیم گیری دخالت داد. در واقع ارزش های مصرفی کالاها و خدمات که به طور مستقیم توسط کاربران مصرف می شود مانند درآمدهای حاصل از فروش الوار درختان جنگلی اما ارزش های غیر مصرفی مشکل آفرین هستند زیرا مبادله نمی شوند؛ بنابراین نمی توان با قیمت های بازار آنها را ارزشگذاری کرد. (حیاتی و همکاران ۱۳۸۹).
ارزش های غیر مصرفی که از پیچیدگی بیشتری برخوردار بوده در واقع ارزش های غیرابزاری را که با مصرف واقعی شی یا حتی انتخاب آن برای مصرف ارتباطی ندارند را بیان می کنند این ارزشها درجه ترجیح افراد را نشان میدهند از اینرو ارزش اقتصادی کل مشتمل بر “ارزش مصرف واقعی”، “ارزش انتخاب” و “ارزش وجودی” .است (ترنر و همکاران ۱۹۹۵). با آنکه بیشتر توجه اقتصاددانان صرف ارزش مصرفی منابع شده اما ارزش غیر مصرفی آنها نیز روز بروز بیشتر مورد ارزیابی و شناخت قرار می گیرد. چنانچه در سالهای اخیر تعداد قابل توجهی مطالعات در دنیا همچنین در ایران در زمینه ارزش غیر مصرفی اکوسیستم انجام شده است. این امر بیانگر یک برنامه تحقیقاتی رو به رشدی است که سعی دارد شناخت مردم را نسبت به رابطه میان سیستم اقتصادی و اکولوژیکی گسترش داده و اهمیت اکوسیستم و شناخت عمیق نسبت به راههای گوناگونی که به بشر فایده میرساند را نشان دهد. (نیویلا ۲۰۰۶)
اقتصاد رفاه نئوکلاسیکی
مروری بر مبانی تئوریک تجزیه و تحلیل های اقتصادی در برابر تحلیل های مالی به روشنتر شدن بحث در این بخش کمک خواهد کرد اقتصاد رفاه مکتب نئوکلاسیک که توسط اقتصاددانان مختلف نظیر پیگو (۱۹۲۰) و هیکس (۱۹۳۹) توسعه یافت با رفاه کل جامعه در ارتباط بوده و به ارزیابی طرح ها و پروژه های مختلف یا عملکردهایی بر مبنای تغییر در رفاه اجتماعی می پردازد لازم بذکر است که در دانش اقتصاد رفاه از به کارگیری معیارهای اخلاقی و از توزیع عادلانه درآمد و داشتن زندگی مطلوب برای همگان و رفاه اقتصادی برای بیشترین تعداد از افراد جامعه سخن به میان می.آید برخی از فرضیات تلویحی این رویکرد شامل:
- رفاه اجتماعی حاصل جمع رفاه تک تک افراد آن جامعه است.
- رفاه افراد جامعه قابل اندازه گیری است (در ابتدا اندازه گیری بر حسب واحدهای مطلوبیت که تحت عنوان “یوتیل” بود و در قیمت پرداختی برای کالا و خدمات انعکاس می یافت در نظر گرفته می شد)
- افراد جامعه با انتخاب ترکیب خاصی از کالا، خدمات و بخشی نیز به عنوان پس انداز رفاه خود را به حداکثر میرسانند که با توجه به محدودیت درآمدشان (در مقدار معینی از درآمد که سبب محدودیت در گزینش آنان می شود) مطلوبیت کل آنها را به بیشترین حد ممکن می رساند.
در بررسی اثرات زیست محیطی با توجه به محدودیت درآمد افراد فرضیات زیر از اهمیت خاصی برخوردار است :
- مطلوبیت و رفاه می توانند از کالاها و خدماتی حاصل شوند که افراد پولی برای آنها پرداخت نمی کنند و در واقع این کالاها رایگان هستند و یا با حداقل هزینه تهیه می شوند. تفاوت میان مقداری که برای یک کالا و یا یک سرویس پرداخت می شود و مطلوبیت کل که مصرف کننده از آن برخوردار می شود (کل مطلوبیت حاصله) را اضافه رفاه (مازاد) مصرف کننده می گویند. مطلوبیت کل برای هر کالا مجموع مقداری که برای آن کالا پرداخت میشود بعلاوه اضافه رفاه مصرف کننده است مفهوم اخیر در متون اقتصادی عمدتاً به “اضافه مصرف کننده” و گاهی به “مازاد مصرف کننده” تعبیر شده است. اصطلاح مازاد مصرف کننده را نخستین بار آلفرد مارشال در اقتصاد به کار برد. اگر چه کاربرد این مفهوم دست کم به زمان دوپویی اقتصاددان فرانسوی در نیمه اول سده نوزدهم باز می گردد. ارزشیابی و کاربرد مازاد مصرف کنند بحث های فراوانی را پدید آورده است به طور مثال، جان هیکس و پل ساموئلسن دو برنده نوبل در اقتصاد به طور بنیادی درباره مفهوم مصرف کننده اختلاف نظر دارند هیکس معتقد است که این مفهوم سنگ زیربنای اقتصاد رفاه است؛ در حالی که پل ساموئلسون معتقد است که ما می توانیم موضوع را به سادگی نادیده بگیریم. (جعفری صمیمی و غلا معلی فرجادی ۱۳۷۸)
ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
حتما بخوانید:
⇐ تنظیم اولویت ها در ارزیابی اثرات زیست محیطی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.