جزوات و سوالات اپیدمیولوژی بیماری های شایع

جزوات و سوالات اپیدمیولوژی بیماری های شایع

در این بخش 200 سوال تستی اپیدمیولوژی بیماری های شایع با پاسخ تشریحی و همچنین جزوه جامع آن در 92 صفحه پیوست شد.

• بخش اول: بیماری های غیرواگیردار
• بخش دوم: بیماری های واگیردار شایع

مقدمه ای بر اپیدمیولوژی بیماریهای غیر واگیر

تاکنون هیچ تعریف پذیرفته شده ای برای بیماری قابل انتقال (حاد) یا غيرقابل انتقال (مزمن) ارائه نشده است. بعضی ها عقیده دارند که بیماری قابل انتقال (حاد) به طور معمول یک حمله منفرد و کوتاه مدت دارد که پس از آن بیمار به فعالیت عادی خود باز می گردد، در حالی که دوره بیماری در بیماری غیر واگیر (مزمن) طولانی است و بیمار به طور دایم کم یا بیش ناتوان می ماند. همچنین اینطور اظهار نظر می شود که با پیشرفت تکنولوژی مرز بین حالات قابل انتقال (حاد) و غیر قابل انتقال (مزمن) مبهم تر شده است. تعریف زیر توسط کمیسیون بیماری های مزمن آمریکا برای بیماری غیر واگیر (مزمن) ارائه شده است: «همه کاستی ها یا انحراف ها از حالت عادی که یک یا چند ویژگی از موارد زیر را داشته باشد».

الف) دائمی باشد.
ب) پس از آن ناتوانی بر جای بماند.
ج) از نظر پاتولوژیکی همراه با تغییرات غیر قابل برگشت باشد.
د) برای بازتوانی بیمار نیاز به آموزش های ویژه باشد
ه) نیاز به پرستاری، مشاهده و مراقبت لازم داشته باشد.

به طور کلی باید گفت که جدا کردن بیماریهای غیر واگیر (NCS) از بیماری های واگیر عفونی تنها بر اساس عامل عفونی، این مشکل را ایجاد میکند که ارتباط میکروارگانیسم ها به ویژه ویروس ها را با بیماری های غیر قابل انتقال مختلف (از جمله سرطان کبد، سرطان گردن رحم، لنفوم) که ثابت شده هستند نادیده می گیرد. از طرفی دیگر اگر این بیماریها را بر اساس بعد زمان از هم تفکیک کنیم یعنی تنها بیماریهای با دوره طولانی را غیر واگیر بنامیم شاید در تعداد زیادی از بیماری های قابل انتقال عفونی و از آن جمله سل، تب مالت و یا عوارض هپاتیت ویروسی با حالت مزمن یا عوارض طولانی بیماری مواجه شویم و اگر هم بیماریهای حاد با دوره کوتاه مدت را بیماری واگیر عفونی نامگذاری کنیم، آنگاه آسیب هایی همچون حوادث و سوانح که به صورت ناگهانی بروز کرده و در اکثر موارد دارای دوره های کوتاه مدت بوده و همچنین فاقد عوامل بیماریزای زنده هستند طبقه بندی ما را دچار مشکل می کند.

از نظر اهمیت باید گفت که امروزه به علت بالا رفتن بار بیماریهای غیر واگیر، این بیماریها اهمیت زیادی پیدا کرده اند و برابر با تخمین های سازمان بهداشت جهانی حدود هزینه بهداشت را در دنیا به خود اختصاص می دهند. هم اکنون بیماری های قلبی – عروقی و سرطان ها اولین و دومین علل مرگ در کشورهای پیشرفته هستند و در بسیاری از کشورهای دنیا بیماری های غیر قابل انتقال روند صعودی دارند که از دلایل مهم آن می توان به طولانی شدن عمر انسانها، افزایش و طولانی تر شدن زمان مواجهه با عوامل خطر و تغییر الگوهای زندگی مردم اشاره کرد.

پیش بینی شده است که در سال ۲۰۲۰ رتبه های اول تا ششم بار جهانی بیماریها مربوط به بیماریهای مزمن غيرقابل انتقال باشد که به ترتیب این بیماریها و آسیب ها شامل بیماری ایسکمیک قلبه افسردگی ماژور تک قطبی، تصادفات جاده ای، بیماری های عروق مغزی، بیماریهای انسدادی مزمن ریه (COPD) و عفونت های تنفسی تحتانی می باشد.

نکته مهمی که در اینجا باید عنوان کرد این است که بار بیماری بر اساس شاخص DALY یعنی سال هایی از عمر که با ناتوانی می گذرد سنجیده می شود. در شرح این شاخص می توان گفت که بار بیماری بعنی میزان ناتوانی (ابتلا) به علاوه میزان مرگ ناشی از بیماری.

مشکلات مربوط به بررسی اتیولوژیکی بیماریهای غیرواگیر

در مطالعه بیماری های غیر قابل انتقال بررسی علت یابی بیماری به دلایل زیر مشکل است

الف) نبودن یک عامل بیماریزای معلوم

ب) چند عاملی بودن علت: البته تمام بیماریها به عبارتی چند علیتی هستند اما در این بیماری ها چند علتی بیشتر به چشم می خورد که در اینجا نه تنها منظور ما تعداد عوامل درگیر ایجاد بیماری است بلکه گوناگونی اثرات متقابل آنها نیز مد نظر می باشد. دو عامل ممکن است تاثیرات متقابل افزودنی یا تجمعی (مثل سیگار و مواجهه شغلی با مواد شیمیایی در ایجاد سرطان مثانه)، با هم افزایی تشدیدی مانند سیگار و مواجهه شغلی با پنبه نسور بر سرطان ریه باشد. در حالت اول نتیجه اثر دو عامل معادل حاصل جمع آثار هریک از دو عامل به تنهایی است و در حالت دوم نتیجه اثر بسیار بیش از این حاصل جمع است.

ج) طولانی بودن دوره پنهانی (یعنی فاصله زمانی بین نخستین برخورد با ریسک فاکتور و بروز بیماری)

د) شروع نامشخص بیماری (مرز بین وضعیت طبیعی و بیماری در این بیماریها زیاد مشخص نیست)

ه) تاثیر متفاوت عوامل بر بروز و دوره بیماری (مثلا طبقه بندی وضعیت اجتماعی بالا در شروع سرطان پستان یک عامل خطر و پس از تشخیص یک عامل افزایش بقاء است)

در سالهای اخیر به خاطر همین مشکلات در علت یابی بیماریهای غیر واگیر، این بیماریها را جهت انجام مطالعات اپیدمیولوژیک در دو دسته بیماریهای شغلی و بیماری های وابسته به محیط قرار می دهند.

عوامل خطر در بیماریهای غیرواگیر از یک دیدگاه کلی

1. سیگار و تنباکو
2. کم تحرکی
3. بدی تغذيه
4. آلاینده های محیط ها
5. استرس ها و فشارهای روحی و روانی
6. الكل
7. عدم دسترسی به خدمات بهداشتی
8. عوامل اجتماعی و ژنتیکی

هفت پرسش اصلی مربوط به مطالعه عوامل سبب شناختی بیماریهای غیر قابل انتقال از دیدگاه اپیدمیولوژی

1- بزرگی مسأله با فراوانی بیماری چقدر است؟

این پرسش را با سنجش های متعددی پاسخ میدهند.

الف) میزان بروز: تعداد موارد جدید یک بیماری یا آسیب تقسیم بر جمعیت در معرض خطر است. لازم به ذکر است برای بسیاری از بیماریهای غیر قابل انتقال به علت فقدان میزان های بروز از میزان های میرایی استفاده می شود.

ب) بروز تجمعی: این میزان خطر ابتلا به بیماری را در واحد زمان (یک دوره زمانی معین نشان میدهد. بروز تجمعی بین صفر تا یک تغییر میکند مثلا خطر ابتلای یک زن در طول زندگی به سرطان پستان در آمریکا 0.129 یا حدود ۱ به ۸ است به عبارتی دیگر یک دختر که امروز متولد می شود ۱۲/۹ درصد شانس خواهد داشت که در طی زندگی خود به سرطان پستان دچار شود

ج) شیوع بیماری به معنی تعداد موارد موجود بیماری تقسیم پر کل جمعیت است و تحت تأثیر بروز (1) و دوره بیماری (D) است.

ادامه مطلب را با دانلود فایل های پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ پاسخگویی به سوالات مصاحبه استخدامی بهداشت محیط