تغییرات عملکرد کلیه و مجاری ادراری

تغییرات عملکرد کلیه و مجاری ادراری

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 72

فهرست:

• سوزش ادرار، درد مثانه، و سیستیت بینایی / درد مثانه
• ازوتمی و اختلالات ادراری
• اطلس رسوبات ادراری و نمونه برداری های کلیوی
• اختلالات آب و الکترولیت
• عدم تعادل مایع و الکترولیت و اختلال اسید و باز
• هیپرکلسمی و هیپوکلسمی
• اسیدوز و آلکالوز

سوزش ادرار، درد مثانه، و سیستیت بینابینی/ سندرم درد مثانه

سوزش ادرار و درد مثانه دو علامتی هستند که اغلب مواقع توجه به مجاری ادراری تحتانی را برمی انگیزند

سوزش ادرار

سوزش ادرار، یا درد در هنگام ادرار کردن اغلب به صورت سوزش یا تحریک درون مجرای خروج ادرار درک می شود و علامتی از چند سندرم است. اغلب حضور یا فقدان سایر علایم در افتراق مابین این شرایط کمک کننده اند. برخی از این سندرم ها در مردان و زنان متفاوت هستند.

ازوتمی و اختلالات ادراری

اعمال طبیعی کلیه از طریق عملکردهای سلولی متعددی رخ میدهند که در جهت حفظ هموستاز (تعادل محیط داخلی بدن) عمل می کنند. اختلال در هریک از این عملکردها می تواند منجر به ایجاد حالاتی غیرطبیعی گردد که ممکن است برای بقا مضر باشند. تظاهرات بالینی این اختلالات به پاتوفیزیولوژی آسیب کلیوی بستگی دارند و اغلب به صورت مجموعه ای از علایم، یافته های فیزیکی غیرطبیعی، و تغییرات آزمایشگاهی شناسایی می شوند که مجموعه آنها سندرم های اختصاصی را مطرح می سازند. این سندرم های کلیوی (جدول ۱) ممکن است ناشی از یک بیماری کلیوی اولیه با پیامد یک بیماری سیستمیک باشند سندرم های نفرولوژیک معمولا از چند قسمت تشکیل شده اند که نشان دهنده روندهای پاتولوژیک زمینه ای بوده و  به طور تیپیک شامل یک یا تعداد بیشتری از خصوصیات زیر هستند:

1. کاهش میزان بالایش گلومرولی (GFR) (ازوتمی)
2. اختلالات رسوب ادراری گویچه های قرمز خون (RBC) گویچه های سفید خون (WB) سیلندرها، و کریستال ها
3. دفع غیر طبیعی پروتئین های سرم پروتئینوری
4. اختلالات حجم ادرار (اولیگوری، آنوری، ا پرادراری)
5. وجود فشارخون بالا و / یا افزایش حجم تام مایعات بدن (ادم)
6. اختلالات الکترولیتی، و
7. در بعضی از : سندرمها، تب / درد.

ترکیب اختصاصی این یافته ها در کنار هم، یکی از سندرم های عمده نفرولوژیک را (جدول ۱) مطرح می کند و امکان محدودتر شدن دامنه تشخیص افتراقی را فراهم می آورد به طوری که فرآیند تشخیصی و درمانی مناسب را می توان تعیین کرد. این سندرم ها و بیماری های مربوط به آنها در بخش های بعدی به طور مفصل مورد بحث قرار می گیرند. در این بخش به بررسی چند جنبه از اختلالات کلیوی می پردازیم که برای افتراق این فرآیندها از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند: (۱) کاهش GFR که منجر به ازوتمی می گردد، (۲) تغییرات رسوب ادراری و یا دفع پروتئین و (۳) اختلالات حجم ادرار.

ازوتمی

ارزیابی میزان پالايش (فيلتراسيون) گلومرولی پایش GFR در هر دو گروه بیماران بستری و سرپایی حائز اهمیت است و برای این منظور چند روش مختلف وجود دارد. GFR شاخص عمده برای سنجش کارکرد کلیه ها است و برای اندازه گیری مستقیم آن می توان ایزوتوپ های رادیواکتیو (مانند اینولین یا ایوتالامات) تجویز کرد که از گلومرول ها به درون فضای ادراری پالایش می شوند اما از لوله های کلیوی بازجذب یا ترشح نمی شوند GFR (یعنی میزان پاکسازی اینولین یا ایوتالامات برحسب میلی لیتر در دقیقه) براساس سرعت آشکار شدن ایزوتوپ در ادرار طی چند ساعت محاسبه می شود. در اکثر شرایط بالینی، اندازه گیری مستقیم GFR مقدور نیست و از سطح کراتینین پلاسما به عنوان جایگزین جهت تخمین GFR استفاده می شود.

کراتینین پلاسما (Per) رایج ترین شاخصی است که برای تخمین GFR مورد استفاده قرار میگیرد و GFR با دفع کراتینین ادراری (Ucr) رابطه مستقیم و با کراتینین پلاسما رابطه معکوس دارد. براساس این روابط (همراه با برخی هشدارهای مهم که در زیر مورد بحث قرار خواهند گرفت)، GFR متناسب با افزایش Pcr افت خواهد نمود. عدم محاسبه دوز داروها براساس کاهش GFR ممکن است منجر به مرگ و میر و عوارض قابل ملاحظه ناشی از مسمومیت های دارویی گردد (مثل دیگوکسین، آمینوگلیکوزیدها). در بیماران سرپایی، Pcr به عنوان تخمینی از GFR در نظر گرفته می شود (اگرچه دقت آن بسیار کمتر است؛ به زیر مراجعه نمایید).

در بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیوی پیشرونده یک رابطه تقریبا خطی بین Pcr/1 (محور y) و زمان (محور X) وجود دارد. شیب این خط برای هر بیمار ثابت خواهد ماند، اگر مقادیر اندازه گیری شده بر این خط واقع نباشند، آغاز بررسی از نظر اضافه شدن یک فرآیند حاد (مثل کاهش حجم بدن، واکنش دارویی) بر بیماری زمینه ای لازم است. علایم و نشانه های اورمی در سطوح بسیار متفاوتی از Pcr ایجاد می شوند که به بیمار (اندازه، سن، و جنس)، وجود بیماری کلیوی زمینه ای، وجود همزمان بیماری های دیگر، و GFR واقعی بیمار بستگی دارد. به طور کلی، اورمی علامتدار، تا زمانی که نارسایی کلیوی شدید (GFR< ۱۵mL /min) نشده باشد، ایجاد نمی شود.

کاهش قابل توجه GFR (حاد یا مزمن) معمولا به صورت افزایش Pcr که منجر به احتباس مواد زاید نیتروژن دار (ازوتمی) نظیر اوره می شود خود را نشان می دهد. ازوتمی ممکن است ناشی از کاهش جریان خون کلیه، بیماری درونزاد کلیوی، یا فرآیندهای پساکلیوی (انسداد حالب؛ متن زیر و شکل ۱ را ملاحظه نمایید) باشد. تعیین دقیق GFR مشکل است زیرا هر دو شاخص (اوره و کراتینین) که به طور معمول برای تعیین آن به کار می روند خصوصیاتی دارند که دقت آنها را به عنوان شاخص های پاکسازی تحت تاثیر قرار می دهد. پاکسازی اوره ممکن است GFR را به طور قابل توجهی کمتر از حد واقعی تخمین بزند زیرا اوره از لوله های کلیوی بازجذب می شود. در مقابل، کراتینین از متابولیسم کراتین در عضلات حاصل می شود و تولید آن در روزهای مختلف اندکی متفاوت است.

پاکسازی کراتینین (CrCI) و به طور تقریبی GFR با اندازه گیری کراتینین پلاسما و دفع ادراری کراتینین در یک دوره زمانی معین (معمولا ۲۴ ساعت) محاسبه می شود و برحسب mL/min بیان می شود

CrCI = (Uvol×Ucr) /(Pcr×Tmin)

کراتینین برای تخمین GFR مناسب است چون یک ماده محلول کوچک است که آزادانه پالایش می شود و از لوله های کلیوی بازجذب نمی شود. کراتینین پلاسما می تواند با خوردن گوشت پخته به طور حاد افزایش یابد، و کراتینین می تواند از طریق مسیر کاتیون آلی به درون لوله پروگزیمال ترشح شود (به ویژه در مراحل پیشرفته بیماری مزمن و پیشرونده کلیه) و منجر به تخمین بیشتر از حد واقعی GFR شود. هنگامی که جمع آوری ادرار زمان بندی شده و محاسبه پاکسازی کراتینین مقدور نیست تنظیم دوز داروها را باید براساس کراتینین پلاسما به تنهایی انجام داد.

دو فرمول به طور گسترده برای تخمین عملکرد کلیه از روی Pcr مورد استفاده قرار می گیرند (۱) کوکرافتگالت (۲) فرمول MDRD با ۴ متغير. وبسایت های متعددی برای انجام این محاسبات در دسترس هستند (www.Kidney.org/professionals/kdoqi/gfr_ calculator.cfm)

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ بیماری های مجاری صفراوی و جراحی های آن

⇐ دانلود کتاب بافت شناسی دکتر سلیمانی راد

⇐ پاورپوینت PPT کلیات اورولوژی (182 اسلاید)