تغذیه بالینی و رژیم درمانی در بیماری های غدد درون ریز و قلبی و عروقی

تغذیه بالینی و رژیم درمانی در بیماری های غدد درون ریز و قلبی و عروقی

فرمت: PDF  تعداد صفحات: 155

فهرست:

• نکات ضروری جهت رژیم نویسی در بیماری دیابت
• نکات ضروری جهت رژیم نویسی در بیماران دارای زخم پای دیابتی
• نکات ضروری جهت رژیم نویسی در بیماران دیابتی ورزشکار
• نکات ضروری جهت رژیم نویسی در بیماری آکرومگالی
• نکات ضروری جهت رژیم نویسی در سندروم کوشینگ
• نکات ضروری جهت رژیم نویسی در بیماری آدیسون
• نکات ضروری جهت رژیم نویسی در سایر بیماری های غدد درون ریز
• تغذیه بالینی و رژیم درمانی در بیماری های قلبی و عروقی

نکات ضروری جهت رژیم نویسی در بیماری دیابت

۱- بطور کلی در بیماران مبتلا به دیابت جهت کنترل گلوکز خون از داروهای خوراکی پایین آورنده گلوکز خون (Oral Glucose- Lowering Drugs) و یا انسولین استفاده می شود.

– داروهای خوراکی پایین آورنده گلوکز خون

پنج گروه اصلی و متداول از داروهای پایین آورنده گلوکز خون عبارتند از :

الف-داروهای سولفونیل اوره (Sulfonylureas)

از جمله این داروها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کلر پروپامید Chlorpropamide
• تولبوتامید Tolbutamide
• تولازامید Tolazamide
• گلی بنکلامید Glibenclamide
• گلی پیزاید Glipizide
• گلی کلازاید Gliclazide

به داروی گلی بنکلامید همچنین گلی بوراید (Glyburide) می گویند.

این داروها سبب تحریک ترشح انسولین از سلول های B جزایر لانگرهانس لوزالمعده می شوند و به همین دلیل اصطلاحا به آنها Insulin Secretagogue نیز می گویند و بایستی ۱۰ دقیقه قبل از وعده غذایی مطابق با دستور پزشک مصرف شوند.

ب- داروهای مگلی تینیدی (Meglitinides)

از جمله این داروها می توان به داروهای ریپگلینید (Repaglinide) و نتگلینید (Nateglinide) اشاره کرد. این داروها همانند داروهای گروه سولفونیل اوره سبب تحریک ترشح انسولین از سلول های B جزایر لانگرهانس لوزالمعده می شوند اما مدت زمان عمل آنها نسبت به داروهای گروه سولفونیل اوره کوتاه تر و به همین دلیل احتمال ایجاد هیپوگلیسمی در اثر مصرف آنها نسبت به داروهای گروه سولفونیل اوره کمتر باشد. به این داروها اصطلاحا Short-acting Insulin Secretagogue می گویند و بایستی حدود 15 دقیقه قبل از وعده غذایی مطابق با دستور پزشک مصرف شوند.

ج- داروهای بیگوانیدی (Biguanides)

از جمله معروفترین این داروها میتوان به داروی مت فورمین (Metformin)، فن فورمین (Phenformin) و بوفورمین (Buformin) اشاره کرد.

مکانیسم اصلی اثر این دارو در کاهش گلوکز خون از طریق کاهش تولید گلوکز در کبد یا به عبارت دیگر کاهش گلوکونئوژنز و گلیکوژنولیز در کبد می باشد البته این دارو سبب افزایش حساسیت به انسولین در عضلات نیز می گردد. این داروها همراه با غذا و یا بعد از غذا مصرف می شوند.

د- مشتقات تیازولی دیندیون (Thiazolidinedion Derivatives (TZD

به داروهایی که در گروه مشتقات تیازولی دیندیون ها قرار گیرند بطور کلی گلیتازون ها (Glitazones) نیز می گویند از این داروها به پیوگلیتازون (Pioglitazone) و روزیگلیتازون (Rosiglitazone) می توان اشاره کرد مکانیسم اصلی عمل این داروها افزایش حساسیت عضلات اسکلتی و بافت چربی به انسولین افزایش برداشت گلوکز خون توسط این بافت ها و در نتیجه کاهش مقاومت به انسولین می باشد. به همین دلیل این داروها را اصطلاحا حساس کننده بافتها به انسولین (Insulin Sensitizers) نیز می گویند این داروها همراه با غذا و یا بعد از غذا مصرف می شوند.

ه- داروهای مهار کننده آنزیم های – گلوکزیداز (a-Glucosidase Inhibitors)

از جمله این داروها میتوان به آکاربوز (Acarbose) و میگلیتول (Miglitol) اشاره کرد. این داروها از طریق مهار آنزیم های – گلوکزید از موجود در روده که شامل آنزیم های، آمیلاز، ایزومالتاز (a-دکستریناز)، مالتاز، سوکراز و ترهالاز سبب کاهش هضم نشاسته و برخی از دی ساکاریدها میشود و به این ترتیب میزان گلوکز جذب شده از روده کاهش می یابد و گلوکز خون بعد از مصرف غذا کمتر بالا می رود. البته باید توجه داشت که کارآیی این داروها نسبت به سایر داروهای خوراکی پایین آورنده گلوکز خون بطور قابل توجهی کمتر می باشد این داروها را در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ در شروع هر یک از سه وعده غذایی می توان تجویز نمود. لازم به ذکر است که این داروها آنزیم لاکتاز موجود در روده را مهار نمی کنند چراکه این آنزیم در واقع یک آنزیم بتاگالاکتوزیداز می باشد.

و- داروهای مقلد اینکرتین (Incretin Mimetics) یا آنالوگ های اینکرتین (Incretin analogs)

اینکرتین ها هورمون های گوارشی هستند که بعد از مصرف مواد غذایی از سلول های مخاطی روده به ناحیه مخاط روده ترشح می شوند و از طریق جریان خون به پانکراس میروند و باعث تحریک سلول های B جزایر لانگرهانس و ترشح انسولین میشوند همچنین این ترکیبات باعث مهار ترشح گلوکاگن می شوند. از جمله این ترکیبات میتوان به دو هورمون گوارشی زیر اشاره کرد:

1. پپتید شبه گلوکاگونی نوع ۱ (1-Glucagon-like Peptide Type-1 (GP
2. پپتید مهاری معده (Gastric Inhibitory Peptide (GIP

در حال حاضر برخی آنالوگهای 1-GP یا اگونیستهای (-1-GLP به عنوان داروی کاهنده گلوکز خون مورد استفاده قرار می گیرند که از جمله داروها می توان به لیراگلوتاید (Victor) Liraglutide آلبی گلوتاید  Albiglutide (Tanzeum)، لیگسی سناتید Lixisenatide و اگسناتید (Exenatide (Byetta را نام برد این داروها مطابق با نظر پزشک یک تا دو بار در روز و بدون ارتباط با زمان مصرف وعده های غذایی به صورت زیر جلدی تزریق می شوند.

ز- داروهای مهار کننده آنزیم دی پپتیدیل پپتیداز- ۴ (4) 4-Dipeptidyl peptidase

این داروها، آنزیم 4-DPP را که سبب غیرفعال شدن اینکرتین ها (یعنی 1-GLP و GIP) می شود را و باعث طولانی شدن اثر اینکرتین ها و ترشح بیشتر انسولین می شوند. از جمله این داروها می توان به سیتاگ لیپتین (زیپتین) Ziptin) Sitagliptin)، سگساگ لیپتین (Saxagliptin) و لیناگ لیپتین (Linagliptin) اشاره کرد. این داروها مطابق با نظر پزشک یک بار در روز (و بدون ارتباط با زمان مصرف وعده های غذایی) به صورت قرص تجویز می شوند در حال حاضر داروهای مهار کننده آنزیم DPP-4 به صورت ترکیب با برخی از داروهای کاهنده خون نیز موجود می باشند که از این داروهای ترکیب می توان به داروی زیپ مت Zip Met که ترکیب از زیپتین و متفورمین است اشاره کرد. که به صورت یک تا دو بار در روز به صورت قرص و همراه با وعده های غذایی تجویز می شوند.

ز- داروهای مقلد آمیلین (Amylin Mimetics)

آمیلین یک پپتید می باشد که همراه با انسولین از سلول های B جزایر لانگرهانس پانکراس ترشح می شود و سبب کند شدن حرکات، معده کاهش ترشحات دستگاه گوارش کاهش ترشح گلوکاگن و در نتیجه کنترل گلوکز خون می شود در حال حاضر برخی آنالوگ های آمیلین به عنوان داروی کاهنده گلوکز خون استفاده می شوند که از جمله این داروها میتوان به پرام لینتید سیم (لین) Symlin) Pramlintide) اشاره کرد که در دیابت نوع ۱ و ۲ به صورت تزریق زیر جلدی همراه با وعده های غذایی تجویز می شود.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ کارآموزی تغذیه بالینی و رژیم درمانی

⇐ کتاب تغذیه و رژیم درمانی دکتر باقر زاده

⇐ مبانی تغذیه (ضروریات درشت مغذی ها)