تاریخچه شبکه جمع آوری فاضلاب

تاریخچه شبکه جمع آوری فاضلاب

فرمت: Pdf تعداد صفحات: 13

مقدمه

مسئله بیرون راندن فاضلاب از محیط زیست انسان از زمانی به وجود آمد که مردم به زندگی گروهی روی آوردند. با پیدایش شهرها و گسترش شبکه های آبرسانی انسان برای پاکسازی و پاک نگهداری زندگی خویش ، به مسئله بیرون راندن فاضلاب از محیط زندگی خود روی آورد و پس از پیشرفت در ساخت شبکه های آبرسانی، ساختن شبکه های دفع فاضلاب ها نیز مورد توجه قرار گرفت. قدیمی ترین کانالهای شبکه جمع آوری فاضلاب را می توان در آثار تمدن هندیان باستان مشاهده نمود . قدمت آن به حدود 7000 سال پیش بر می گردند. جنس کانال های فوق از دیواره آجری و با سفالی بود که نسبت به خورندگی مقاوم بودند.

در خرابه های شهر بابل و نینوا نیز در جزیره کرت کشور یونان آثاری از مجراهای فاضلاب و آبریزگاههای همگانی دیده شده است. در شهرهای یونان و روم باستان ، آثار فاضلابروهایی به قطر 2 تا 3 متر نیز مشاهده شده که ساختمان آنها را به 2000 سال قبل از میلاد مسیح نسبت می دهند. در اورشلیم آثار کانالهای هدایت فاضلاب به بیرون شهر و جمع آوری آن در دریاچه های فاضلاب و حتی استفاده از فاضلاب به عنوان کود در کشاورزی دیده شده که تاریخ آن به حدود 3000 سال پیش می رسد. در شهر بمبئی کشور هندوستان باقیمانده گندابروهایی مشاهده شده که قدمت آنها | به حدود 1900 سال پیش بر می گردد.

نمونه هایی از بقایای کانال های فاضلابرو و آب باران در تمدن های قدیمی

شکل 1: نمونه هایی از بقایای کانال های فاضلابرو و آب باران در تمدن های قدیمی

شماتیک شبکه فاضلابروی بکار رفته در تمدن روم باستان

شکل 2: شماتیک شبکه فاضلابروی بکار رفته در تمدن روم باستان

تا حدود یکصد سال پیش فاضلابروها و به ویژه کانال های فرعی فاضلاب به صورت روباز ساخته می شدند. پس از آشکار شدن اثر این قبیل کانال ها در پخش بیماریهای واگیر، کوشش به عمل آمد که تمام فاضلابروها در زیر زمین ساخته شوند. قرار گرفتن فاضلابروها در زیر زمین موجب شد که در پائین رفتن سطح آب زیرزمینی تاثیر بسزایی داشته باشد و این خاصیت نیز جزء محاسن شبکه های جمع آوری فاضلاب قرار گرفت. کانال های اصلی شبکه جمع آوری فاضلاب (اگو) برای اولین بار در سال 1789 میلادی در شهر پاریس به طول 36 کیلومتر ساخته شدند. شهر لندن پس از کشتاری که بیماری و با در آن انجام داد ( 25 هزار نفر تلف شدند) در سال های 1832 تا 1848 دارای شبکه زیرزمینی جمع آوری فاضلاب شد. شهر هامبورگ در سال 1842، شهر برلین در سال 1852 و شهر فرانکفورت در سال 1866 دارای شبکه جمع آوری فاضلاب شدند به طور کلی مسئله جمع آوری فاضلاب در جهان به اوائل قرن هجدهم مربوط می شود و این امر از کشورهای اروپایی شروع و به تدریج به سایر کشورها راه یافت.

در کشور ایران تا گذشته ای نزدیک مسئله دفع فاضلاب بسته به وضعیت سطح آب زیرزمینی منطقه به دو گونه حل می گردد:

الف) شهرهایی که عمق سطح آب های زیرزمینی و نفوذ پذیری زمین نسبتا زیاد است. در این شهرها از روش سنتی یعنی چاه های جاذب جهت دفع فاضلاب استفاده می گردد.

ب) شهرهایی که سطح آب زیرزمینی بالا و یا زمین از نفوذ پذیری کمی برخوردار است. اگر شهر دارای شیب کافی بوده و یا زهکش های طبیعی مانند رودخانه در مجاورت آن قرار داشته با ساختن فاضلابروهای موضعی و کوتاه فاضلاب های خانگی و سطحی را بدون تصفیه به بیرون شهر منتقل می ساختند. مانند فاضلابروهای قدیمی شهرهای ساحل جنوب ایران مانند اهواز و بوشهر در صورتی که شهر فاقد شيب کافی برای هدایت فاضلاب بوده و امکان جریان تقلی فاضلاب وجود نداشته باشد با کمک لجن کشها، چاه های جمع آوری فاضلاب را خالی و به بیرون شهر منتقل می نمایند مانند شهر زابل.

اولین شبکه جمع آوری فاضلاب در ایران در شهر اصفهان حدود 50 سال قبل احداث و متعاقب آن تصفیه خانه فاضلاب با ظرفیت 90 هزار نفر ساخته شد. پس از اصفهان شهرهای اهواز، بوشهر، مرودشت و بجنورد قرار دارند. در حال حاضر در بیش از صدها شهر ایران شبکه جمع آوری فاضلاب احداث و یا در حال احداث می باشد. اولین تصفیه خانه فاضلاب شهری ایران در سال 1340 با ظرفیت 350 متر مکعب در روز در منطقه صاحبقرانیه تهران به بهره برداری رسید. قبل از پیروزی انقلاب تنها 4 تصفیه خانه عمده فاضلاب در کل کشور در حال استفاده بود. این تصفیه خانه ها در شهر تهران (صاحب قرانيه و شوش با فرآیند لجن فعال) و اصفهان (فاز یک جنوب با فرآیند صافی چکنده و فولاد شهر با فرآیند برکه تثبیت) بودند.

تعریف فاضلاب: به مجموعه آبهای مصرفی و استفاده شده برای مقاصد مختلف اصطلاحا فاضلاب گفته می شود، به عبارت دیگر به مجموعه آبهای دور ریختنی که پس از جمع آوری و تصفیه ممکن است قابلیت استفاده مجدد را دارا باشد، فاضلاب اطلاق می شود. تعریف عمومی تر آن این است که به مجموعه آبهای آلوده، فاضلاب گفته می شود و از نظر ترکیب 99.9 درصد فاضلاب را آب و 0.1 درصد آن را ناخالصی ها و مواد آلاينده تشکیل می دهد. مواد آلاينده موجود در فاضلاب شامل مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی، مواد معلق، مواد مغذی، پاتوژن ها، فلزات سنگین، مواد آلی مقاوم به تجزیه بیولوژیکی و جامدات محلول است که وجود هر یک از این آلاینده ها و غلظت آنها بستگی به نوع و ماهیت فاضلاب دارد.

تقسیم بندی انواع فاضلاب: متداول ترین تقسیم بندی فاضلاب از نظر منشأ تولید است که براساس انواع فاضلاب را به 5 گروه زیر تقسیم بندی می نمایند

فاضلاب خانگی: این نوع فاضلاب، فاضلاب مناطق مسکونی است که منشأ تولید آن آب مصرفی در منازل برای استحمام، دستشویی، پخت و پز، ظرفشویی، تمیز کردن منزل و سایر مصارف بهداشتی است. مصرف آب نیز در هر جامعه ای تابعی از پارامترهای مختلف اقلیمی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، آداب و رسوم و سطح بهداشت و زندگی مردم است. در این نوع فاضلاب مواد آلاینده اصلی شامل مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی، پروتئین ها، قندها و چربی ها و عوامل بیماریزا ( باکتری ها، ویروس ها، پروتوزوئرها و انگل ها) است و در غلظت بسیار ناچیز مواد آلی مصنوعی مانند آفت کش ها و مواد پاک کننده نیز وجود دارد. رعایت الگوی مصرف آب در منازل و استفاده از وسایل صرفه جویی کننده در مصرف آب تأثیر قابل ملاحظه ای در کاهش میزان تولید این نوع فاضلاب دارا می باشد.

بیش از 70 درصد فاضلاب تولیدی در جوامع شهری و روستایی از نوع خانگی است. در مواقع غير بارانی تی بیش از 80 درصد فاضلاب جریان یافته در فاضلابروها شامل فاضلاب خانگی است. از روی اطلاعات مربوط به جمعیت و سرانه تولید فاضلاب، دبی فاضلاب خانگی را می توان محاسبه نمود. با افزایش جمعیت و به دنبال آن افزایش مصرف آب، میزان تولید فاضلاب نیز افزایش می یابد. به دلیل وجود تفاوتهای فرهنگی و اجتماعی در جوامع به ویژه در جوامع شهری و روستایی، سرانه مصرف آب نیز متفاوت خواهد بود. بررسی ها نشان می دهد که در کشور اما متوسط سرانه مصرف آب در جوامع شهری بین 150 تا 220 لیتر به ازای هر نفر در روز و در روستاها بین 80 تا 120 ليتر به ازای هر نفر در روز می باشد. لازم به ذکر است که اعداد فوق به صورت تیپیکال بوده و در بعضی شهرها و روستاها به صورت موردی ممکن است میزان مصرف آب از محدوده ذکر شده کمتر و یا بیشتر نیز باشد.

برای محاسبه سرانه تولید فاضلاب از روی میزان مصرف آب، ضریبی تحت عنوان ضریب تبدیل آب به فاضلاب تعریف می گردد. به این معنی که درصدی از آب مصرفی تبدیل به فاضلاب می شود و بخشی از آن در منازل شامل مصارف پخت و پز، آشامیدن، آبیاری فضای سبز، تبخیر از طريق وسایل خنک کننده و نشست از طریق سیستم لوله کشی داخل منزل تبدیل به فاضلاب نمی گردد. مقدار این ضریب با توجه به شرایط زندگی و آب و هوایی و نوع ساختمان ها متفاوت است. به عنوان مثال در ساختمان های ویلایی با توجه به وجود فضای سبز بیشتر، ضریب تبدیل آب به فاضلاب کوچکتر از ساختمانهای آپارتمانی است. با توجه به شرایط کشورمان مقدار ضریب فوق بین 70 تا 90 درصد می باشد.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:

• متوسط جریان روزانه فاضلاب به ازاء هر نفر در جوامع مختلف

• خصوصیات فاضلاب خانگی

• فاضلاب مراکز عمومی و اداری

• فاضلاب مراکز تجاری

• فاضلاب صنعتی

• ضرورت و اهمیت جمع آوری فاضلاب

حتما بخوانید:

⇐ طراحی شبکه جمع آوری فاضلاب و آب سطحی

⇐ پروژه شبکه توزیع آب و جمع آوری فاضلاب شهر زابل