بررسی کیفیت آب مصرفی برای آبیاری در کشاورزی

بررسی کیفیت آب مصرفی برای آبیاری در کشاورزی

گروه بندی آب از نظر شرب

برای گروه بندی آب از نظر شرب از دیاگرام شولر استفاده می شود این دیاگرام که در اصل برای بررسی تواتر یونی با تیپ آب و ارتباط آبها با یکدیگر بکار میرود در بررسی آبها از نظر شرب نیز کاربرد دارد و دارای مشخصات زیر می باشد.

هفت اشل قائم که به فواصل مساوی از هم قرار گرفته اند و جهت نمایش هفت مشخصه اصلی آبها منظور گردیده که عبارتند از: Ca-Mg-DH-Na-CI-So4-CO3

تمام اشل ها لگاریتمیک هستند. باستثنای اشل DH که بر حسب درجه سختی فرانسوی مدرج شده است کلا به میلی گرم در لیتر و از پائین به بالا به طور صعودی مدرج شده اند ضمنا دو اشل قائم در در کناره جدول قرار گرفته و مقادیر اشل های فوق را به میلی اکی والان گرم در لیتر بیان می کنند.

دو اشل فرعی بین اشل های اصلی فوق قرارداده شده، از جمله اشل PH که درجه بندی خطی و از بالا به پایین به طور نزولی مدرج شده و اشل Co2 آزاد که به مقیاس لگاریتمی و از پایین به بالا مدرج شده است. پنج خط نقطه چین اشل های اصلی را به شش منطقه با توجه به نوع آب از نظر قابلیت شرب قسمت می نمایند.

کیفیت آب آبیاری و اثر آن بر خاک های زراعی

مهم ترین پارامترهایی که در بررسی های کیفی آب زراعی مد نظر قرار گرفته می شوند عبارتند از:

1. اندازه گیری شوری یا غلظت كل نمک های محلول
2. نسبت غلظت سدیم محلول به سایر کاتیون های محلول در آب
3. غلظت بی کربنات های محلول مربوط به کلسیم و منیزیم

شوری

به منظور تعیین غلظت كل نمکها دو روش معمول است:

۱- تعیین مقدار باقیمانده خشک ( T.D.S)

۲- تعیین هدایت الکتریکی EC که قبلا در مورد برقراری رابطه تجربی بین این دو پارامتر بحث گردید. برای گروه بندی آب های زراعی بالاخص در مواردی که خاک مورد کشت گیاه از نوع رس بوده و عمل شستشو و زهکشی خاک بخوبی انجام نمی گیرد، اندازه گیری پارامتر قابلیت هدایت الکتریکی آب بی نهایت مهم و قابل ارزش می باشد. همچنین فشار اسمزی عصاره خاک تابعی از هدایت الکتریکی بوده، بین هدایت الکتریکی و فشار اسمزی OP رابطه تجربی زیر قرار است:

OP = %36 EC (mmho/cm)

از آنجائی که حداکثر فشار اسمزی که گیاه ایجاد می نماید ۱۵ اتمسفر می باشد با افزایش هدایت الکتریکی مقدار فشار اسمزی عصاره خاک نیز افزایش یافته و در نتیجه قدرت مکش گیاه کاهش می یابد.

قلیائی بودن یا سدیک بودن و یا نسبت غلظت سدیم موجود در آب به سایر کاتیونها

مهمترین کاتیون ها و آنیون های موجود در آب آبیاری را کلسیم، سدیم، به مقدار ناچیز پتاسیم، بی کربنات، (در صورتی که PH از 8.3 بیشتر باشد) کربنات، سولفات، کلرور و نیترات تشکیل می دهند.

املاح معدنی آب معمولا با املاح خاک به صورت يون ترکیب و جابه جا می شوند.

و از آن جایی که قابلیت انحلال نمک های سدیم در آب زیاد میباشد به محض تماس با کاتیون های قابل تعویض خاک جابه جا شده و تبادل یونی بین آنها انجام می گردد. در این تبادل هر اندازه که سدیم آب بیشتر باشد به همان نسبت اثر آن بر روی گیاه زیان بخش تر بوده و زودتر آن را از بین می برد و بالعكس زیادی کلسیم و منیزیم باعث اصلاح زمین می شود.

البته مقدار مطلق غلظت این کاتیونها به تنهایی نمی تواند به منظور تخمین کیفیت آب با میزان مضر بودن آن برای گیاه مفید واقع گردد بلکه باید توجه نمائیم که درصد سدیم قابل تبادل ESP یک خاک در اثر جذب سدیم از آب آبیاری تا چه حد افزایش خواهد یافت. مقدار این افزایش بستگی به نسبت سدیم موجود در محلول به کاتیون های دو ظرفیتی موجود در آن محلول دارد که هر چه این نسبت زیاتر باشد خطر سدیک شدن خاک افزایش می یابد.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

• غلظت بی کربنات محلول
• باقیمانده بی کربنات سدیم
• نسبت جذب سدیم نهایی محلول خاک
• گروه بندی آب از نظر کشاورزی
• گروه بندی آب کشاورزی بر مبنای SAR

حتما بخوانید:

⇐ بهداشت کار و ایمنی در سمپاشی اماکن کشاورزی

⇐ اصول تبدیل و نگهداری فرآورده های کشاورزی