باقیمانده آفت کش ها در مواد غذایی
باقیمانده آفت کش ها در مواد غذایی
باقیمانده آفت کش ها در مواد غذایی
نیمه عمر آنها، تأثیر روشهای فرآوری در حذف آنها، اثرات مضر آنها بر سلامتی انسان
زهرا صادقی (کارشناسی ارشد بهداشت و ایمنی مواد غذایی، علوم پزشکی تهران)
انواع آفت کش ها
آفت کشها بر پایه ویژگی های متنوعی دسته بندی می شوند. به عنوان مثال، بر اساس هدف استفاده به انواع مختلف حشره کش ها، علف کش ها، قارچ کش ها، کنه کش، موش کش و غیره تقسیم می شوند. این ترکیبات به فرم هایی مانند پودر، اسپری یا امولسیون در دسترس بوده و مورد استفاده قرار می گیرند که برخی از آنها بسیار سمی، پایدار و متحرک در محیط هستند. آفت کش ها بر اساس ساختار شیمیایی نیز به بیش از ۳۰ دسته تقسیم بندی می شوند. بر این اساس حشره کش ها به حشره کش های گیاهی و پایروتیروئیدها، حشره کش های معدنی، حشره کش های کلره آلی (ارگانوکلره)، حشره کش های فسفره (ارگانوفسفره)، حشره کش های کاربامات و طبقه بندی می شوند.
متأسفانه در حال حاضر بیشترین خرید و فروش آفت کش ها در کشورهای در حال توسعه صورت می گیرد. فروش آفت کش ها ارگانوفسفره، کاربامات، پایروتیروئیدی و ارگانوکلره به ترتیب ۴۰، ۲۰/۴، ۱۸/۴ و ۶/۱ می باشد.
آفت کش های ارگانوفسفره (OPPs) گروه اصلی ترکیباتی هستند که برای حفاظت گیاهان به کار می روند .این گروه به شکل دائمی به گروه آنزیم هیدروکسیله متصل می شوند و مانع از تجزیه استیل کولین استراز میشوند محدود شدن فعالیت کولین استراز منجر به افزایش استیل کولین در محل سیناپس و در نهایت فلج ماهیچه ها و مرکز اصلی تنفس می شود . برخی از آفت کش های ارگانوفسفره مانند مالاتیون، متیل پاراتیون و کلرپیریفوس می توانند با عوامل اکسیداتیو واکنش دهند و منجر به تولید آنالوگ های اکسیژنی شوند که از آفت کش های اولیه مذکور سمی تر هستند.
انواع دیگری از آفت کش ها، گروه های ارگانونیتروژنه و ارگانوکلره هستند. آفت کش های ارگانونیتروژنه پایداری کمتری در محیط نسبت به ارگانو کلره ها (OCPs) دارند اما می توانند وارد سیستم گوارش انسان شوند و سلامت او را به خطر اندازند. استفاده از آفت کش های ارگانوکلره (OCPs) به علت سمیت بالا برای انسان و پایداری زیاد در محیط، در بسیاری از کشورها ممنوع شده است. آفت۔ کش های ارگانو کلره به دلیل حلالیت بالا در چربی و دوام بیشتر، تمایل به ذخیره شدن در بافت های چربی دارند برخلاف آفت کش های ارگانوکلره، آفت کش های ارگانوفسفره مقاوم نیستند بنابراین در زنجیره غذایی متمرکز نمی شوند.
آلوده ترین و سالم ترین محصولات بر اساس گزارش انجمن محیط زیست آمریکا در سال ۲۰۱۷ لیست ۱۲ تایی محصولات آلوده که به DHRTY DOZEW معروف هستند که به ترتیب از شماره ۱ تا ۱۲ میزان آلودگی کاهش می یابد ١- توت فرنگی ۲- اسفناج 3- شلیل ۴-سیب ۵-هلو ۶-گلابی ۷- گیلاس ۸- انگور ۹-کرفس ۱۰-گوجه فرنگی ۱۱- فلفل شیرین ۱۲- سیب زمینی
لیست محصولات سالم که به Clean Fifteen معروف هستند که به ترتیب از شماره ۱ تا ۱۵ درجه سالم بودن کاهش می یابد عبارتند از:
1- ذرت شیرین، ۲- آووکادو ۳- آناناس، ۴-کلم ۵- پیاز ۶- نخود شیرین، ۷- پاپایا، ۸- مارچوبه ۹- انبه ۱۰- بادمجان، ۱۱- خربزه، ۱۲- کیوی ۱۳- طالبی ۱۴- گل کلم، ۱۵-گریپ فرویت
نیمه عمر آفت کش ها در محصولات غذایی (Half-Life)
زمان لازم برای اینکه مقدار آفت کش ها تحت شرایط مختلف محیطی به نصف کاهش یابد نیمه عمر آن آفت۔ کش گفته می شود. مقدار آفت کش بعد از یک نیمه عمر به ۵۰ درصد مقدار اولیه کاهش می یابد. نیمه عمر آفت۔ کش ها به نوع آفت کش، نوع ماده غذایی، دوز مورد استفاده و شرایط محیطی بستگی دارد و از یک روز تا یک سال متفاوت می باشد. آفت کش ها به وسیله فتولیز، هیدرولیز، اکسیداسیون و احیاء، گیاهان و حیوانات، میکروبها، دما و pH تجزیه می شوند. نیمه عمر آفت – کشها به سه گروه پایین (کمتر از ۱۶ روز)، متوسط (۱۶ تا ۵۹ روز) و بالا (بالای ۶۰ روز) تقسیم می شوند. آفت۔ کش های با نیمه عمر طولانی احتمال ماندگاری آنها بیشتر میباشد در نتیجه احتمال آلودگی آبهای سطحی، گیاهان و حیوان بیشتر می باشد. اما خطر آلودگی آفت کش های با نیمه عمر کوتاه برای انسان بیشتر می باشد به دلیل اینکه برای کنترل یک آفت به مدت دو هفته لازم است از یک آفت کش با نیمه عمر چند ساعت چندین بار استفاده کرد و این خطر در معرض قرار گرفتن در مقابل این سم را افزایش می دهد. نیمه عمر آفت کش ها معمولا به صورت یک بازه نشان داده می شود به دلیل اینکه شرایط محیطی در طول زمان متفاوت می باشد.
خاصیت تجمعی آفت کش ها در محصولات غذایی زمانی اتفاق می افتد که انواع محصولات غذایی از طریق آب، خاک و هوا انواع آفت کش ها را جذب کنند و قبل از اینکه این مقدار حذف شود بار دیگر در معرض آفت کش ها قرار می گیرد که در این صورت آفت کش ها در بافت محصولات غذایی تجمع می یا بند. نیمه عمر آفت کش ها در شرایط آزمایشگاه تعیین می شود به این صورت که دوز مشخصی از یک نوع آفت کش تحت شرایط محیطی مشخص از جمله دما، خاک های مختلف، حضور یا عدم حضور آب، نور یا عدم حضور نور و … قرار می گیرند بعد زمان لازم برای کاهش 50 درصد آفت کش را اندازه می گیرند.
ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
حتما بخوانید:
⇐ واژه نامه مانده آفت کش ها در مواد غذایی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.