استریلیزاسیون و دستگاه های استریلایزر

استریلیزاسیون و دستگاه های استریلایزر

فرمت: Pdf   تعداد صفحات: 27

تعاریف:

استریلیزاسیون: فرآیند شیمیایی یا فیزیکی است که تمام میکروب ها از قبیل باکتری، اسپور، ویروس، انگل و قارچ را از بین می برد. در صورت استفاده از وسایل حیاتی که به اندازه کافی استریل نشده باشند، خطر انتقال عوامل بیماری زا بالاست.

استریل: به معنای عاری از میکرو ارگانیسم های زنده می باشد.

استریلایزر: دستگاهی است که عمل استریلیزاسیون را انجام می دهد.

وسایل پزشکی حیاتی: وسایلی هستند که با بافت های استریل یا مایعات بدن در تماس می باشند. این وسایل به هنگام مصرف باید استریل باشند چون هر گونه آلودگی میکروبی منجر به انتقال بیماری می شود. وسایل جراحی و ایمپلنت ها مثال هایی از این وسایل حیاتی هستند. (دستورالعمل های کنترل عفونت صفحه 20 تا 23 مطالعه شود.)

مهمترین عوامل موثر جهت رسیدن به استریلیزاسیون موثر شامل:

1. آموزش کارکنان: که باید به صورت مستمر اجرا شده و ضروری است.
2. نیروی انسانی: با توجه به تعداد افراد شاغل و نحوه عملکرد آنها.
3. عملکرد دستگاه ها: دستگاه های مورد استفاده جهت استریلیزاسیون باید استاندارد شده و از کارخانجات معتبر تهیه شود.
4. فضای فیزیکی و گردش کار: از عوامل موثر در ارتباط با استریلیزاسیون بوده ورعایت اصول صحیح در طراحی ساختمان باعث ایجاد گردش کار مناسب و کاهش میزان انتشار عفونت بیمارستانی می باشد.

روش های استریلیزاسیون

به دو دسته تقسیم میشود:

الف) استریلیزاسیون حرارتی که خود شامل:

1. اتوکلاو
2. حرارت خشک

ب) استریلیزاسیون سرد که خود شامل:

1. گاز اتیلن اکساید
2. گاز پلاسما
3. فرمالید
4. اشعه گاما

استریلیزاسیون با بخار آب (اتو کلاو بخار تحت فشار):

از بین روش های موجود برای استریلیزاسیون،گرمای مرطوب به شکل بخار اشباع شده تحت فشار پر کاربردترین و قابل اطمینان ترین روش است.

استریلیزاسیون با بخار غیر سمی، ارزان قیمت، سریعا میکروب کش و اسپوروسیدال است. و نفوذ بسیار خوبی هم دارد. استریلیزاسیون با بخار همانند سایر روش ها محدودیت هایی دارد. اثرات زنگ زدگی و خورندگی بر روی ابزار فلزی به خصوص وسایل دندانپزشکی، خمیر شدن پودرها و تخریب برخی ژل ها و روغن ها کاهش توانایی انتقال نور در لارنگوسکوپ ها و افزایش زمان رقت شدن خمیر ها و گچ های قالب گیری از جمله اثراتی است که کاربرد بخار آب را برای استریلیزاسیون محدود می نماید.

اساس استریلیزاسیون با بخار که در اتوکلاو انجام می شود قرار دادن وسایل در معرض بخار مستقیم در دما و فشار بالابه مدت معین است. بنابراین بخار، فشار، دما و زمان چهار پارامتر مهم استریلیزاسیون با بخار هستند. بخار ایده ال برای استریلیزاسیون، بخار خشک اشباع و آبدار است. (ضریب خشکی بیش از 97%) فشار برای رسیدن به دمای بالا لازم است و دمای بالا برای کشتن سریع میکروارگانیسم ها ضروری است. برای اطمینان از فعالیت میکروب کشی، دماهای ویژه ای پیشنهاد می گردد که رایج ترین آنها 121 درجه سانتی گراد (معادل 250 درجه فارنهایت) و 132 درجه سانتی گراد (معادل 270 درجه فارنهایت) هستند. این دماها و سایر دماهای بالا باید برای کشتن میکروارگانیسم ها در یک حداقل زمانی حفظ شوند. حداقل زمان لازم برای استریلیزاسیون ابزار پزشکی بسته بندی شده در دمای 121 درجه سانتی گراد (معادل 250 درجه فارنهایت) در اتوکلاوها گراویتی، 30 دقیقه و در دمای 132 درجه سانتی گراد (معادل 270 درجه فارنهایت) در اتوکلاوها با سیستم ایجاد خلاء (پری وکیوم) 4 دقیقه می باشد. در دماهای ثابت، زمان استریلیزاسیون بستگی به نوع شئ مانند فلز در مقابل کائوچو، پلاستیک یا اشیائ حفره دار، بسته بندی یا عدم بسته بندی ابزار و نوع سیستم استریل کننده (اتوکلاو) دارد.

دو نوع اصلی اتوکلاو شامل:

1. تخلیه تحت جاذبه (گراویتی، Autoclave ،Displacement ،gravity)
2. اتوکلاو تحت خلاء با سرعت بالا ( high-speed ، pre vacuum sterilizer ) است.

در نوع اول بخار از بالا ویا کناره های محفظه استریل وارد می شود و چون بخار سبک تر از هوا است، هوا از ته محفظه و از طریق دریچه تخلیه بیرون رانده می شود. اتوکلاوهای گراویتی معمولا برای آماده سازی محیط های آزمایشگاه، محصولات دارویی و آبی، از بین بردن زباله های بهداشتی و وسایل غیر که بخار به طور مستقیم با سطح آنها در تماس باشد، استفاده می شوند. در اتوکلاوهای گراویتی، زمان نفوذ بخار طولانی است، چون حذف هوا به طور کامل انجام نمی شود.

نوع دوم اتوکلاوهای تحت خلاءبا سرعت بالا یا پره واکیوم شبیه اتوکلاوهای گراویتی هستند .

ولی بر اساس مکش توسط پمپ و با سرعت عمل می کنند. مزیت استفاده از پمپ خلاء این است که بخار تقریبا از لحظه اول به داخل وسایل حتی اجسام متخلخل نفوذ می کند. در اتوکلاوهای پره واکیوم لازم است که تخلیه کامل هوا و میزان نفوذ بخار ارزیابی و پایش گردد.

تست bowie-dick برای ارزیابی تخلیه هوا و تشخیص نشتی انجام می شود و عبارت است از بسته ای از صفحات تا شده و فشرده که برای ارزیابی خروج هوا و نفوذ کامل بخار به کار میرود. این تست باید در میان یک بسته وسایل قرار گیرد و بسته مربوطه باید به طور افقی در بخش جلویی و پایینی اتوکلاو نزدیک در و دریچه تخلیه، در زمانی که محفظه استریل خالی است قرار گیرد و اتوکلاو به مدت 3.5 دقیقه در 134 درجه سانتی گراد روشن شود. هوایی که از محفظه استریل تخلیه نشده است، مانع از تماس و نفوذ بخار با صفحات کاغذی و پخش شدن رنگ بر روی تمام صفحه بطور یکنواخت می شود. این تست شبیه سازی نفوذ بخار به بسته های قرار گرفته در اتوکلاودر شرایط واقعی است. این تست باید هر روز قبل از استفاده از اتوکلاو انجام شود امروزه بسته های کوچکتر که به طور تجاری عرضه می شوند ،جایگزین توده صفحات تا شده برای بررسی کارایی سیستم خلاء در اتوکلاوهای پره واکیوم می باشند. عملکرد اتوکلاو پره واکیوم زمانی قابل قبول است که کاغذ روی بسته تغییر یکنواختی را نشان دهد. اگر تست bowie-dick اتوکلاو جواب نداده نباید اتوکلاو استفاده شود، و اتوکلاو باید در اولین فرصت توسط پرسنل مجرب بررسی و تهیه شود.

سیستم دیگر مورد استفاده در استریلیزاسیون که با بخار کار می کند سیستم جدیدی است که با تغییر متناوب جریان سریع بخار و فشار ضربه ای در فشار بالای، فشار اتمسفر هوا تخلیه می شود در این سیستم همانند اتوکلاو تحت خلاء اسپری واکیوم هوا سریعا خارج می شود ولی نشت هوا تاثیری برای فرایند ندارد چون بخار در محفظه استریل معمولا بالای فشار اتمسفر است.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

• روشهای کنترل فرایند استریلیزاسیون
• طبقه بندی اندیکاتورها بر اساس کلاس آنها
• اندیکاتورهای بیولوژیک
• عوامل موثر بر تاثیرپذیری استریلیزاسیون
• روش تست آزمایشگاهی
• دستورالعمل استفاده از اندیکاتور بیولوژیک فور
• روش های استریلیزاسیون حرارتی
• روشهای استریلیزاسیون سرد
• روش های کنترل اتیلن اکساید
• مکانیزم عملکرد در کاغذهای بسته بندی ویپک
• راهنمای کنترل کیفی بخش استریلیزاسیون
• و …

حتما بخوانید:

⇐ اثر اولتراسونیک در نگهداری مواد لبنی

⇐ بهداشت محیط در بیمارستان