اختلالات و بیماری های کلیه و مجاری ادراری

اختلالات و بیماری های کلیه و مجاری ادراری

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 172

فهرست:

• عفونت های دستگاه ادراری، پیلونفریت، و پروستاتیت
• زیست شناسی مولکولی و سلولی کلیه
• سازگاری کلیه با آسیب کلیوی
• آسیب حاد کلیه
• بیماری مزمن کلیوی
• دیالیز در درمان نارسایی کلیوی
• پیوند در درمان نارسایی کلیوی
• بیماریهای گلومرولی
• بیماری کلیه پلی کیستیک و سایر اختلالات ارثی رشد و تکامل لوله
• بیماری های لوله ای بینابینی کلیه
• آسیب عروقی کلیه
• نفرولیتیاز
• انسداد مجاری ادراری

عفونت های دستگاه ادراری، پیلونفریت و پروستاتیت

عفونت دستگاه ادراری (UTI) یک بیماری شایع و دردناک در انسان است، که خوشبختانه به آنتی بیوتیک های مدرن به سرعت پاسخ می دهد. در عصر پیش از آنتی بیوتیک UTI باعث عوارض زیادی می شد. بقراط در مورد یک بیماری که به نظر می رسد سیستیت حاد بوده است، نوشته است، وی اظهار داشته این بیماری می تواند یک سال طول بکشد، بدون اینکه بهبود یابد یا بدتر شود و کلیه ها را درگیر کند. زمانی که در اوایل قرن بیستم داروهای شیمی درمانی برای درمان UTI معرفی شدند، به طور نسبی بی اثر بودند، و پایدار ماندن عفونت تا ۳ هفته پس از شروع درمان امری شایع بود. نیتروفورانتوئین که در دهه ۱۹۵۰ وارد بازار شد اولین داروی قابل تحمل و مؤثر در درمان UTI بود.

از آنجا که شایع ترین تظاهر UTI سیستیت حاد است و از آنجا که سیستیت حاد در زنان به مراتب بیش از مردان شایع است، بیشتر پژوهش های بالینی بر روی زنان مبتلا به UTI بوده است. در بسیاری از این مطالعات زنان دانشجو یا کارمندان سازمانهای حفظ سلامت در ایالات متحده شرکت کرده اند. به این دلیل وقتی پزشک مقالات و توصیه های مربوط به UTI را مرور میکند باید به این نکته توجه داشته باشد که آیا این یافته ها بر جمعیت بیمارانش قابل انطباق هستند یا خیر.

تعاریف

UTI ممکن است بی علامت (عفونت تحت بالینی) یا علامت دار (بیماری) باشد. بنابراین اصطلاح عفونت دستگاه ادراری دربرگیرنده طیفی از عناوین بالینی است که عبارت اند از: باکتریوری بی علامت (ASB)، سیستیت، پروستاتیت، و پیلونفریت. تمایز میان UTI علامت دارو ASB جنبه بالینی مهمی دارد. هم در UTI و هم در ASB در دستگاه ادراری باکتری وجود دارد که معمولا همراه با آن در ادرار گویچه های سفید و سیتوکین های التهابی هم وجود دارند. با این حال در ASB علایم مربوط به باکتریها در دستگاه ادراری وجود ندارد و معمولا درمان لازم نیست، در حالی که در UTI به طور تیپیک فرض بر این است که بیماری علامت دار است و نیازمند درمان ضد میکروبی است.

بیشتر مقالاتی که به UTI به خصوص عفونت ناشی از سوند می پردازند، افتراقی میان UTI و ASB قائل نمی شوند. در این فصل عنوان UTI، نمایانگر بیماری علامتدار است؛ سیستیت، عفونت علامت دار مثانه؛ و پیلونفریت، عفونت علامتدار کلیه ها می باشد. UTI بدون عارضه، به سیستیت حاد یا پیلونفریت در بیماران زن سرپایی که باردار نیستند و ناهنجاری های کالبد شناختی یا سابقه سوند گذاری نداشته اند، اشاره دارد. UTI عارضه دار عبارتی جامع است که تمام اشکال دیگر UTI را شامل می شود. UTI راجعه، لزوما عارضه دار نیست؛ حمله های بیماری در فرد می تواند بدون عارضه باشد و به همان ترتیب هم درمان شود. باکتریوری ناشی از سوند هم می تواند علامت دار باشد (CAUTI) و هم بدون علامت.

اپیدمیولوژی و عواملی خطر

جز در شیرخواران و افراد پیر UTI در زنان به مراتب بیشتر از مردان رخ می دهد. در دوره نوزادی بروز UTI در جنس مذکر اندکی بیشتر از جنس مؤنث است، زیرا شیوع ناهنجاری های مادرزادی دستگاه ادراری در شیرخواران پسر شایع تر است. پس از ۵۰ سالگی انسداد ناشی از هیپرتروفی پروستات در مردان شیوع پیدا می کند و بروز UTI در مردان تقریبا به اندازه زنان می شود. در بین سنین ۱ سالگی و حدود ۵۰ سالگی UTI و UTI راجعه، به طور غالب بیماری زنان هستند. شیوع ASB در میان زنان ۲۰ تا ۴۰ ساله حدود ۵٪ است و در بین زنان و مردان مسن ممکن است به ۵۰-۴۰٪ برسد.

٪۵۰ – ۸۰ جمعیت کلی زنان حداقل یکبار در زندگی ممکن است دچار UTI شوند که در اغلب موارد سیستیت بدون عارضه است، از جمله عوامل خطر مستقل برای ابتلا به سیستیت حاد استفاده اخیر از دیافراگم با خاصیت اسپرم کشی، آمیزش جنسی مکرر، و سابقه ابتلا به UTI هستند. سیستیت از لحاظ زمانی با تماس جنسی اخیر مرتبط است و با تعداد دفعات آن ارتباط دارد به طوری که خطر نسبی ابتلا از ۱/۴ برای یک بار تماس جنسی تا ۴/۸ برای ۵ بار تماسی جنسی در هفته گذشته متفاوت است. در زنان سالم پس از یائسگی، فعالیت جنسی، دیابت ملیتوس، و بی اختیاری ادرار عوامل خطر UTI هستند.

بسیاری از عواملی که زمینه ساز ابتلای زنان به سیستیت هستند، خطر پیلونفریت را هم افزایش میدهند. عوامل مستقل مربوط به پیلونفریت در زنان سالم جوان عبارت اند از: آمیزش جنسی مکرر، شریک جنسی جدید، سابقه ابتلا به UTI در ۱۲ ماه گذشته، سابقه UTI در مادر، دیابت، و بی اختیاری ادرار. مشترک بودن عوامل خطر سیستیت و پیلونفریت با دانستن این مطلب توجیه می شود که پیلونفریت به طور تیپیک در اثر صعود باکتری ها از مثانه به دستگاه ادراری فوقانی حاصل می شود. با این حال پیلونفریت بدون وجود سیستیت مقدم واضح هم رخ میدهد.

حدود ۳۰-۲۰٪ از زنانی که یک دوره از UTI را تجربه می کنند، دوره های راجعه خواهند داشت. بیماری راجعة زودهنگام (در عرض ۲ هفته)، معمولا عود محسوب میشود و نه عفونت دوباره و می تواند نیاز به ارزیابی دقیق تر بیمار را مطرح کند. غلاف های داخل سلولی ارگانیسم های عفونت زا در داخل اپیتلیوم مثانه در مدل های حیوانی UTI نشان داده شده اند، اما اهمیت این پدیده در انسان هنوز مشخص نیست. میزان عفونت های راجعه بین ۰/۳ تا ۷/۶ عفونت به ازای هر بیمار در هر سال است که میانگین آن ۲/۶ عفونت در سال است.

ادامه یافتن عفونت آغازین به صورت عفونت های راجعه متعدد ناشایع نیست که این امر منجر به دوره های خوشه ای می شود. دوره های خوشه ای ممکن است از نظر زمانی مرتبط با حضور یک عامل خطر جدید یا ریزش لايه محافظتي اپیتلیال خارجی مثانه در پاسخ به اتصال باکتری در طی سیستیت حاد باشد. احتمال عفونت راجعه با گذشت زمان از عفونت قبلی کاهش می یابد. یک مطالعه مورد شاهدی بر روی افرادی که اغلب زنان سفید پوست در دوران پیش از یائسگی بودند، که UTI راجعه داشتند، نشان داد که آمیزش مکرر جنسی، استفاده از اسپرم کش، شریک جنسی جدید، ابتلا به نخستین UTI پیش از ۱۵ سالگی، و سابقه UTI در مادر عوامل خطر مستقل برای ابتلا به UTI راجعه هستند. تنها رفتارهایی که در مطالعات برای ابتلا به UTI راجعه عامل خطر ثابت بودند، عبارت بودند از آمیزش جنسی مکرر و استفاده از اسپرم کش ها. در زنان پس از دوران یائسگی عوامل خطرساز عمده برای ابتلا به UTI راجعه عبارت اند از سابقه ابتلا به UTI پیش از یائسگی و عوامل کالبد شناختی مؤثر بر تخلیه مثانه از جمله سیستوسل ها، بی اختیاری ادراری، و باقی ماندن ادرار در مثانه.

در زنان باردار ASB عوارض بالینی دارد و به همین علت هم غربالگری و هم درمان این موارد اندیکاسیون دارد. به طور اختصاصی ASB در هنگام بارداری با زایمان پره ترم و مرگ و میر پیش از تولد برای جنین و پیلونفریت مادر مرتبط است. در یک متاآنالیز Cochrane مشخص شد که درمان ASB در زن باردار خطر پیلونفریت را تا ۷۵٪ کاهش میدهد.

اکثر مردان مبتلا به UTI یک اختلال عملکردی یا کالبد شناختی در دستگاه ادراری دارند، که غالبا انسداد ادراری ثانویه به هیپرتروفی پروستات است. البته، تمام مردان مبتلا به UTI اختلال ادراری قابل تشخیصی ندارند؛ این نکته به طور خاص برای مردان ۴۵ ساله و جوان تر صادق است. ختنه نشدن نیز با افزایش خطر ابتلا به UTI همراه است، زیرا احتمال کلونیزه شدن اشرشیا کلی در گلنس و پره پوس و متعاقب آن مهاجرت باکتری به دستگاه ادراری بیشتر است.

در زنان مبتلا به دیابت میزان ASB و UTI دو تا سه برابر بیشتر از زنان غیر دیابتی است. در خصوص مردان مدارک و شواهد کافی برای ذکر چنین مطلبی موجود نیست. افزایش طول مدت دیابت و استفاده از انسولین در مقایسه با داروهای خوراکی، با خطر بالاتر UTI در زنان مبتلا به دیابت همراه است. عواملی دیگر هستند که به طور شایع در مبتلایان به دیابت یافت می شوند و بر خطر ابتلا به UTI می افزایند عبارت اند از: عملکرد ضعیف مثانه، انسداد جریان ادراری، و ادرار کردن ناکامل. ترشح مختل سیتوکین ها می تواند در ابتلا به ASB زنان دیابتی دخیل باشد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ تغییرات عملکرد کلیه و مجاری ادراری