آلودگی آب های زیرزمینی و کنترل آن

آلودگی آب های زیرزمینی و کنترل آن

فرمت: PDF تعداد صفحات: 27

مواد محلولی که بوسیله آبهای زیرزمینی جابجا می شوند ممکن است با تغییر شرایطی چون تغییر فشار و دما، افزایش مواد محلول، تبخیر آب ، فعالیت باکتریها و غیره، در نقاط دیگری بار دیگر رسوب کنند. به این ترتیب ممکن است موادی مثل کلسیم کربنات ، سیلیس و اکسید آهن در لابه لای رسوبات دیگر ته نشین شوند و ذرات ناپیوسته آن رسوبات را به هم بچسبانند و سنگ متراکم و یکپارچه ای را بوجود آورند. به این مواد اصطلاحا «سیمان» گفته می شود. مواد محلولی که بوسیله آبهای زیر زمینی حمل می شوند، گاهی نیز ممکن است جانشین مواد دیگر شوند. یعنی آب زیرزمینی همزمان با حمل کردن مواد موجود، مواد جدیدی را به جای آن ته نشين سازد. رسوب مواد محلول در آب زیرزمینی، در سقف و کف غارها اغلب قندیل ها و اشکال جالبی را بوجود می آورد.

وقتی آبهای زیرزمینی در سطح زمین ظاهر می شوند ممکن است بخشی از مواد محلول خود را در محل ظهور باقی بگذارند. این گونه رسوبات، به خصوص بوسیله چشمه های معدنی فراوان تشکیل می شود. یکی از رسوباتی که در دهانه اغلب چشمه های معدنی یافت می شود. کربنات کلسیم در دهانه چشمه ها را ممکن است بر اثر خروج گاز حفره دار نیز شده باشند، تراورتن می نامند. تراورتن به دلیل سهولت دسترسی و سادگی برش، به مقدار زیاد به عنوان روکار بناها استفاده می شود.

منبع آلودگی آب های زیرزمینی

آبهای زیر زمینی یکی از منابع مهم تامین آب در همه کشورها دنیا محسوب می گردند و استفاده از آنها چه در آبیاری و کشاورزی و چه در مصارف شهری و صنعتی روبه تزاید است.

استفاده بیش از حد از منابع طبیعی و تولید فراوان محصولات زائد در جامعه مدرن، غالبا آبهای زیرزمینی را مورد تهدید قرار داده و سبب آلودگی های زیادی می گردد. بعلت اینکه حرکت آب های زیر زمینی بسیار کند می باشد بعد از شروع آلودگی باید سالها بگذرد تا آب، تحت تاثیر قرار گرفته و آلودگی در چاهی ظاهر شود.

اگر فضای زیر زمینی آلوده شود مشاهده آن مشکل تر و لذا نگرانی آن نیز بیشتر است. از بین بردن آلودگی بک آبخانه، زمان برو مشکل بوده و هرگز نمی توان آنرا بطور کامل انجام داد.

براین اساس سال های زیادی طول می کشد تایک لایه آبدار آلوده شده، پس از حذف منبع آلودگی به حالت نخستین برگردد و اگر اقدام جدی در این خصوص بعمل نیاید کیفیت آب های زیرزمینی روز به روز بدتر خواهد شد.

فرآیند توسعه کشورها از جمله ایران، مسائل گسترده ای از آلودگی آب کشور به آبهای زیرزمینی متکی است.

در میان منابع الاينده آبهای زیرزمینی دفع مواد زائد جامد به روشن دفن در زمين (لندفيل) از منابع عمده آلاينده می باشد چرا که به صراحت می توان گفت که همه کشورهای توسعه نیافته، در حال توسعه و توسعه یافته، با آن مواجهند.

تحقیقات انجام گرفته نشان می دهد که در جهان این روشن ۹۲٪ دفع مواد زائد جامد شهری را به اختصاص می دهد.

آلودگی آبها زیرزمینی یکی از مهم ترین مباحث زمین شناسی زیست محیطی، بخصوص در مناطقی که آبهای سطحی وجود ندارند، یا ناچیز هستند، به شمار می رود. آبهای زیرزمینی یگانه منبع تامین آب برای میلیون ها نفر در جهان بوده و آلوده شدن آنها تاثیرات عمده ای بر سلامت انسان ها، فعالیت صنایع، کشاورزی و محیط زیست دارد متأسفانه به دلیل غیر قابل رویت بودن آبهای زیرزمینی، بسیاری از مردم در مورد اهمیت آنها و آثار زیانبار آلودگی محیط بر آنها آگاهی کافی ندارد.

فاضلاب های خانگی و صنعتی، رواناب های شهری، آبهای شورمعدنکاری، ترکیبات شیمیایی تولید شده به وسیله کارخانه ها و ذخیره سازی و حمل آنها و دفن غیر بهداشتی و غیر اصولی مواد زاید جامد از مهم ترین عوامل آلاینده آبهای زیرزمینی محسوب می شوند.

آلودگی آبهای زیرزمینی، در کشورهای در حال توسعه، بویژه شهرهای که فاقد سیستم جمع آوری و تصفیه فاضلاب هستند، اجتناب ناپذیر است.

این خطر بخصوص در مناطق کارستی به دلیل وجود درز و شکاف زیاد و نفوذپذیری فراوان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

یکی از مهم ترین گروه آلایندهای آبهای زیرزمینی که به طور طبیعی یا انسانی باعث آلودگی آنها می شوند، عناصر جزئی و کمیاب هستند.

آبها زیرزمینی در مناطق خشک و نیمه خشکی مانند ایران به خصوص در مناطق جنوبی کشور که متوسط بارندگی آن کمتر از یک سوم متوسط بارندگی سایر نقاط کره زمینی است اهمیت زیادی دارد و نقش قابل توجهی را بعنوان مخزنی برای آب شیرین ایفا می کند. آلوده شدن منابع آب زیرزمینی تهدیدی جدی در این مناطق بوده و کاربری اراضی بایستی متناسب با پتانسیل و خطر آلوده شدن آبخوانها تعریف گردد. در بعضی از موارد فرآیندهای طبیعی به طور جدی سبب آلودگی می شوند اما بیشتر نگرانی های بیشتر در مورد آلودگی های آبهای زیرزمینی در اثر فعالیت انسانی است.

متاسفانه به دلیل غیرقابل رویت بودن آبهای زیرزمینی، بسیاری از مردم در مورد اهمیت آنها و آثار زیانبار آلودگی محیط به آنها کافی ندارند. فاضلاب های خانگی و صنعتی، رواناب های شهری، آبهای شور، معدن کاری، ترکیبات شیمیایی تولید شده به وسیله کارخانه ها و ذخیره سازی و حمل آنها و دفن غیر بهداشتی و غیر اصولی مواد زاید جامد از مهم ترین عوامل آلاینده آب های زیرزمینی محسوب می شوند. آلودگی آب های زیرزمینی، در کشورهای در حال توسعه، بویژه شهرهایی که فاقد سیستم جمع آوری و تصفیه فاضلاب هستند، اجتناب ناپذیر است.

جدول 1: برخی از کانون های آلودگی آب های زیرزمینی

راه های حذف یا کاهش آلودگی آب های زیرزمینی

آلودگی آب های زیرزمینی ممکن است از آبهایی که به آن وارد می شود و یا از منابع دور دست باشد و اگر این آلودگی از منابع دور دست آب شود، تعیین محل آلوده کننده بسیار مشکل است.

اگر بعد از پمپاژ، آلودگی در آب مشاهده شود باید مطالعه در منابع آلودگی اطراف چاه، مثل چاه های تواست به عمل موثر در ممانعت از آلودگی آب های زیرزمینی به عمق چاه، وضع طبیعی محلی که چاه در آن قرار دارد و جهت حرکت آبهای زیرزمینی مربوط است.

در هر صورت، شعاعی که تحت اثر آن ممکن است آب زیرزمینی آلوده گردد، معمولا از حدود 20 برابر تغییرات سطح ایستایی در اثر پمپاژ چاه بیشتر نیست. و اگر زمین اطراف چاه از سنگ های شکسته باشد، این مهم کمی زیادتر است. به عنوان مثال اگر تغییرات ایستایی چاهی، 0.5 متر باشد، شعاع آلودگی آن 10 متر خواهد.

متاسفانه، ورود آلوده کنندهای فاضلاب، باعث فعالیت های غیر هوازی خواهد شد، ولی اگر آلودگی در حین نفوذ رقیق شده باشد مشکلات ناشی از آنها کمتر خواهد بود. تخلیه فاضلاب های صنعتی در زمین نیز با ورود فلزات سنگین که اغلب خاصیت سمی دارند، آلودگی های شدید شیمیایی و احیانا میکروبی در آبهای زیرزمینی تولید می نماید و چه بسا اتفاق می افتد که دیگر از این آبها زیرزمینی نتوانیم در مصارف عمومی استفاده کنیم و باید برای مصرف مجدد، متحمل هزینه های گزافی گردیم.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

• روش های ضروری و اختیاری تصفیه برای منابع آبی
• تعریف فاضلاب و انواع آن
• خواص فاضلاب ها
• اهمیت جمع آوری و تصفیه فاضلاب
• روش های تصفیه فاضلاب
• موارد استفاده مجدد از فاضلاب های شهری تصفیه شده و محدودیت های احتمالی

حتما بخوانید:

⇐ مطالعات انجام شده در خصوص آلودگی های آب

⇐ انواع آلودگی های سطحی آب