شناخت جمعیتی – زیست محیطی مناطق
شناخت جمعیتی – زیست محیطی مناطق
شناخت جمعیتی – زیست محیطی مناطق
فرمت: PDF تعداد صفحات: 18
مقدمه
شناخت جمعیتی روستا، به مفهوم شناخت جمعیت روستا از نظر تعداد، باروری، مرگ، رشد جمعیت، توزیع سنی و جنسی، مهاجرت و به ویژه شناسایی جمعیت هدف برنامه های بهداشتی مختلف است. علاوه بر آن از اطلاعات جمعیتی معمولا برای تهیه آمارهای زیستی و شاخص های بهداشتی استفاده می شود. منظور از محیط زیست نیز منطقه جغرافیایی، محل سکونت یا کار افراد و محیط اجتماعی و فرهنگی است که همگی بر وضعیت تندرستی جمعیت تاثیر گذارند. شناسایی این عوامل، شناخت زیست محیطی است. با توجه به اینکه گردآوری اطلاعات جمعیتی و عوامل زیست محیطی موجود در روستا به عنوان پایه ای برای اجرای برنامه های مختلف بهداشتی بهورزان در روستاهاست، بهورزان بایستی در ابتدای شروع فعالیت در خانه بهداشت نسبت به گردآوری این اطلاعات اقدام نموده و هر ساله این اطلاعات را بازنگری و در صورت لزوم تصحیح نمایند تا همواره اطلاعات به هنگام برای برنامه ریزی و مداخله برای ارتقاء برنامه های بهداشتی و تامین سلامت مردم، در اختیار ایشان و مسئولان مربوطه در سطوح مراکز بهداشتی درمانی، مرکز بهداشت شهرستان باشد. کاردان های تیم سلامت مراکز و کارشناسان ناظر خانه های بهداشت نیز می توانند بر این مبنا فعالیت های بهورزان را پایش و نظارت کنند. برنامه شناسایی جمعیتی زیست محیطی روستاها یکی از وظایف اساسی بهورزان در شروع فعالیت در خانه بهداشت و در طی زمان می باشد که با اهداف ذیل انجام می گیرد:
هدف های کلی این برنامه عبارتند از :
- شناخت جمعیتی مردم روستا به منظور شناسایی گروههای هدف برنامه های بهداشتی
- شناخت عوامل زیست محیطی مختلفی که ممکن است به نوعی بر سلامت این جمعیت مؤثر باشد.
اهداف اختصاصی:
- مشخص کردن جمعیت از نظر تعداد، باروری، مرگ، رشد جمعیت، توزیع سن و جنس، مهاجرت، جمعیت ثابت و سیار و نیز جمعیت گروه های هدف برنامه ها (به عنوان پایه ای برای اجرای برنامه های بهداشتی مختلف)
- مشخص کردن روستاهای کوچک و بزرگ، تعیین محل و راههای ارتباطی آنها بر روی نقشه (خصوصا راه هایی که جمعیت تحت پوشش را به خانه بهداشت و مرکز بهداشتی درمانی روستایی و شهرستان ارتباط میدهد).
- تعیین شرایط جوی، اقلیمی و موقعیت منطقه مخصوصا از نظر فصل، مدت باران با برف، گرما، خشکی و غیره
- آشنایی با طوایف و تیره های مختلف عشایر تحت پوشش خانه بهداشت، تعیین جمعیت، محل و مدت زمان سکونت و مسیر حرکت آنها در فصول مختلف سال
- تعیین وضعیت آبهای سطحی زیر زمینی در منطقه از قبیل آب های جاری و راکد، چاه ها، چشمه ها باتلاق ها، استخرها و نیز گودال هایی که ممکن است در شرایط بارندگی تبدیل به لانه های لاروی شوند.
- تعیین وضعیت تسهیلات عمومی روستا (پست، مخابرات، مدرسه، حمام، کشتارگاه، غسالخانه، پایگاه نظامی، مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی، دهداری و دیگر تسهیلات در روستا)
- تعیین وضعیت کار و فعالیت اهالی تحت پوشش خانه بهداشت (مانند فعالیت های کشاورزی، دامپروری یا فعالیت های فصلی نظیر کاشت و برداشت محصولات کشاورزی مانند خرما چینی، کاشت برنج و…، پرورش زنبور عسل و یا کرم ابریشم و….).
- بررسی محل زیست خانواده ها از نظر مسایل بهداشتی و برخورداری از تسهیلات لازم
تعریف برخی از اصطلاحات مورد استفاده در برنامه شناسایی جمعیتی
آبادی (نقطه روستایی): به مجموعه یک یا چند مکان و اراضی به هم پیوسته ای (اعم از کشاورزی و غیر کشاورزی) گفته می شود که خارج از محدوده شهرها واقع شده و دارای محدوده ثبتی یا عرفی مستقل است.
مکان: منظور از مکان، کلیه محل های سرپوشیده ای که یا به طور طبیعی (غار) یا به طور مصنوعی موجودند و به صورت دائم یا موقت، ایجاد می شوند و برای زندگی انسان، نگهداری حیوانات، یا استفاده عمومی (مانند مسجد، مدرسه، حمام و غیره) بکار می روند. مکان ممکن است ثابت یا موقت و خصوصی یا عمومی باشد.
خانوار: به یک یا چند نفر که در یک مسکن (زیر یک سرپناه) زندگی می کنند، با یکدیگر هم خرج هستند و معمولا امکانات پخت و پز و شست و شوی مشترک دارند و باهم غذا می خورند خانوار می گویند. فردی که به تنهایی زندگی می کند نیز یک خانوار تلقی می شود. افراد خانوار ممکن است جزء یک خانواده باشند یا نباشند. ممکن است در یک سرپناه دو یا چند خانوار سکونت داشته باشند. در این صورت باید بتوان برای آنها دو یا چند سرپرست خانوار تشخیص داد.
خانواده: گروهی شامل دو نفر یا بیشتر است که از طریق پیوند خونی، فرزند خواندگی یا زناشویی با هم متحد شده اند. اعضای خانواده ممکن است جزو خانوار مشترک نباشند، یعنی فردی از آنها در محل دیگری اقامت داشته باشد (جزء خانوار دیگری باشد).
سرپرست خانوار: منظور از سرپرست خانوار، یکی از اعضای خانوار است که در خانواده به همین عنوان شناخته می شود.
در صورتی که اعضای خانوار قادر به تعیین سرپرست نباشند، مسن ترین عضو خانوار به عنوان سرپرست خانوار تلقی می شود. در خانوارهای یک نفره، همان شخص سرپرست خانوار است.
خویشاوندان درجه یک سرپرست: همسر، فرزند، پدر، مادر، برادر و خواهر سرپرست خانوار، خویشاوندان درجه یک محسوب می شوند.
شناخت زیست محیطی روستا
فعالیت های مربوط به شناسایی زیست محیطی روستا شامل:
- تهیه کروکی روستا و نقشه منطقه
- تکمیل فرم اطلاعات آبادی و
- درج اطلاعات مربوط به بازدید از وضعیت بهداشت محیطی و حرفه ای منازل در پرونده خانوار است.
در این مجموعه به تفضیل به شرح هریک از این موارد می پردازیم. برای آشنایی با یک منطقه جغرافیایی بزرگ معمولا از نقشه استفاده می شود و اگر بخواهیم یک منطقه مسکونی مثل روستا یا شهر را با جزییات آن روی کاغذ نشان دهیم به طوری که قابل استفاده باشد، از کروکی استفاده می کنیم.
1- تهیه کروکی روستا و نقشه منطقه: هدف از تهیه کروکی روستا، نمایش محله ها، اماکن، خیابان ها، کوچه ها و معابر موجود در روستا یا به عبارتی نمایش دادن کلی روستا همراه تمامی ساختمان ها، کوچه ها، اماکن عمومی و خصوصی در مقیاس کوچکتر است. به طوری که بتوان نمای کلی روستا را روی یک برگ کاغذ نمایش داده تا اگر کسی با روستا آشنایی نداشته باشد، بتواند با نگاه کردن به کروکی اماکن مختلف در روستا را پیدا کند و نقشه منطقه برای نشان دادن مختصات جغرافیایی آبادی های موجود در منطقه و جاده ها است.
ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
حتما بخوانید:
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.