لغات و اصطلاحات پرتوشناسی پزشکی
لغات و اصطلاحات پرتوشناسی پزشکی
لغات و اصطلاحات پرتوشناسی پزشکی
فرمت: Word تعداد صفحات: 120
هدف و دامنه کاربرد:
هدف از تدوین این استاندارد تعریف واژه ها و اصطلاحات مهم درزمینه پرتوشناسی پزشکی میباشد. همه مفاهیم بر روی پرتوشناسی پزشکی متمرکز شده و اکثر آنها به موضوعات فیزیکی وفنی ماهیت ویژه پرتوشناسی پزشکی منحصر میشود.
بخش اول: مفاهیم فیزیکی پرتوشناسی
بخش اول: تابش های یونساز Ionizing radiations
تابش Radiation: انتشار انرژی از میان فضا یا از میان ماده واسطه به شکل امواج یا به شکل انرژی جنبشی ذرات را تابش میگویند.
یادآوری: وقتی که محدود نشده باشد واژه تابش معمولا به موارد زیر نسبت داده میشود:
الف- تابش الکترومغناطیسی مطابق با فرکانس/ بسامد یا منشاء مانند
- تابش رادیوفرکانسی
- تابش مادون قرمز
- تابش نور مرئی
- تابش ماوراء بنفش
- تابش پرتو ایکس
- تابش پرتو گاما
ب – تابش ذرهای مطابق با ذرات یا منشاء مانند
- تابش آلفا
- تابش بتا
- تابش الکترون
- تابش نوترون
تابش یونساز Ionizing radiations: تابش الکترومغناطیسی یاذرهای یونساز به طور مستقیم یا غیرمستقیم یا مخلوطی از هر دو را تابش یونسازمیگویند.
بطور قراردادی تابش ماوراء بنفش مستثنی شده است.
تابش یونساز طبیعی Natural ionizing radiation: تابش یونساز با قابلیت استناد به منشاء طبیعی در محیط مادی و شامل مواردیکه در موجودات زنده بوده و منشا غیر مادی دارند.
تابش زمینه Background radiation: تابش یونساز در یک نقطه، شامل تابش یونساز طبیعی و تابش از منابع مصنوعی به غیر از تابش از چشمه ای که تحت بررسی میباشد.
تابش ترمزی Bremsstrahlung: تابش پرتو ایکس ایجاد شده توسط کاهش یا افزایش سرعت ذرات باردار به محض عبور از میدان الکتریکی هسته یا ذرات باردار دیگر را تابش ترمزی گویند.
تابش اولیه Primary radiation: تابش یونساز منتشر شده به طور مستقیم بوسیله هدف یا بوسیله یک چشمه پرتوزا را تابش اولیه میگویند.
تابش ثانویه Secondary radiation: تابش یونساز منتشر شده به وسیله ماده به عنوان نتیجه بر هم کنش تابش اولیه با آن ماده را تابش ثانویه میگویند.
تابش چند انرژی Polyenergetic radiation: تابش یونساز شامل فوتونهایی از انرژیهای تابشی متفاوت یا ذراتی از یک نوع با انرژیهای جنبشی متفاوت را تابش چند انرژی میگویند. بطور مثال: تابش چند انرژی پرتو ایکس، تابش چند انرژی پرتو گاما
تابش تک انرژی Monoenergetic radiation: تابش یونساز شامل فوتون هایی با انرژی تابشی تقریبا یکسان یا ذراتی از یک نوع با انرژی جنبشی تقریبا یکسان را تابش تک انرژی میگویند.
تابش کانونی Focal radiation: تابش پرتو ایکس منتشر شده از نقطه کانونی واقعی در مجموعه چشمه پرتو ایکس را تابش کانونی میگویند.
تابش غیرکانونی Extra-focal radiation: تابش پرتو ایکس منتشر شده از چشمه تابشی به غیر از نقطه کانونی واقعی در مجموعه چشمه پرتو ایکس را تابش غیرکانونی میگویند.
تابش سرگردان Stray radiation: برای تابش یونساز، به همه تابش ها به جزء باریکه تابش مشخص شدهای که تحت نظر میباشد اطلاق میگردد. البته تابش باقیمانده باریکه تابش مشخص شده نیز جزیی از تابش سرگردان تعبیه میشود.
تابش پراکنده Scattered radiation: تابش یونسازی که در اثر برهم کنش تابش یونساز با ماده منتشر میشود را تابش پراکنده گویند. این برهم کنش با کاهش انرژی تابشی و یا با تغییر جهت تابش همراه خواهد بود.
تابش باقیمانده Residual radiation: در پرتوشناسی پزشکی،قسمتی از باریکه تابشی که پس از عبور از سطح ناحیه گیرنده تصویر یا هر دستگاه اندازهگیری تابش مربوطه باقی میماند را تابش باقیمانده گویند. در پرتو درمانی، قسمتی از باریکه تابشی که از یک قسمت از بدن به طور عمدی بازتابش پیدا میکند را تابش باقیمانده گویند.
تابش نشتی Leakage radiation: تابش یونسازی که از میان پوشش محافظ یک چشمه تابشی عبور میکند را تابش نشتی گویند. در مورد بعضی از انواع مولدهای پرتو ایکس، تابش یونسازی که از میان روزنه تابش قبل ازشروع و بعد ازپایان بارگذاری عبور میکند را تابش نشتی گویند.(بطور مثال مولدی که شامل یک لامپ پرتو ایکس با شبکه کنترل شده میباشد).
پروتون Proton: ذره بنیادی پایدار با بار مثبت الکتریکی 19- 10× 1.602119 کولن و جرم سکون 27- 10 × 1.67492 کیلوگرم را پروتون میگویند.
نوترون Neutron: ذره بنیادی بدون بار الکتریکی وجرم سکون 27- 10 × 1.67492 کیلوگرم و عمر متوسط حدود 1000 ثانیه را نوترون میگویند.
الکترون Electron: ذره بنیادی پایدار با بار الکتریکی 19- 10× 1.602119± کولن و جرم سکون 31-10 × 1.10956 کیلوگرم را الکترون میگویند.
فوتون Photon: ذره بنیادی پایدار، کوانتومی از تابش الکترومغناطیسی را فوتون گویند.
ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.
بخش دوم: تولید و انتشار تابش یونساز
بخش سوم: تجهیزات پرتوشناختی برای کاربرد در تابش یونساز
بخش چهارم: فناوری پرتوشناسی پزشکی
بخش پنجم: دزيمتری یا دزسنجی
بخش ششم: حفاظت در برابر تابش يونساز
بخش هفتم: آزمون تجهیزات پرتونگاری
بخش هشتم: فناوری
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.