توسعه پایدار، محیط زیست و اهمیت روش های ارزیابی

توسعه پایدار، محیط زیست و اهمیت روش های ارزیابی

فرمت: Pdf  تعداد صفحات: 10

از آنجایی که محیط زیست نقش های متعددی برای ایجاد تعادل در مولفه های مختلف حیات ایفا می کند. یکی از ارکان بسیار مهم حیات در کره زمین محسوب می شود. در دهه های اخیر محیط زیست یکی از مولفه های اصلی در سیاست های کلان جهانی بوده به طوری که بسیاری از مولفه های دیگر را تحت الشعاع قرار داده به همین دلیل لازمه ی هر نوع فعالیتی در سطح کلان سازگاری آن فعالیت با محیط زیست است. نه تنها منابع طبیعی کره زمین تقریباً تنها منشاء اقلام مصرفی بشر است بلکه دسترسی به محیط زیست سالم و پاک به افزایش توان اقتصادی بلند مدت جامعه کمک می کند. از سوی دیگر ظرفیت محیط زیست محدود است بنابراین فعالیت های اقتصادی آلوده کننده محیط زیست نمی توانند بدون محدودیت ادامه یابند و چون ظرفیت خود پالایی محیط زیست محدود  پس حفظ محیط زیست مبنای اولیه تداوم تولید و در نتیجه مصرف به شمار می آید.

در حالی که در دیدگاه های اقتصاد سنتی عمدتاً به روابط درونی میان اقتصاد و محیط زیست توجه نمی شود و بیشتر دیدگاه های منفعت طلبانه در راستای اهداف اقتصادی مطرح است به گونه ای که نگرش آنها نسبت به محیط زیست بیشتر بر اساس نگرش های صرفا منفعت طلبانه ی اقتصادی است (ترتر و همکاران ۱۹۹۵) به دلیل ناکارایی دیدگاه های توسعه بخاطر رشد سریع جمعیت و استفاده ی افراطی از منابع توجه بیشتر به عدالت بین نسل ها و درون نسل ها میزان استفاده از امکانات و منابع و نیز ملاحظات محیط زیستی در دیدگاه های جدید توسعه را می طلبد. در این راستا در دیدگاه توسعه ی پایدار امکان شکل گیری فرایندهای رشد و توسعه ی، اقتصادی تنها در بستر توجه به ملاحظات اکولوژیکی و طبیعی برقرار می شود (باستانی فر و صامتی ۲۰۰۴). ناکارایی دیدگاه های توسعه میتی بر رشد سریع جمعیت و استفاده ی افراطی از منابع سبب توجه بیشتر به عدالت بین نسل ها و درون نسلها میزان استفاده از امکانات و منابع و نیز ملاحظات محیط زیستی در دیدگاه های جدید توسعه شده است. در این راستا در دیدگاه توسعه پایدار امکان شکل گیری فرایندهای رشد و توسعه ی اقتصادی تنها در بستر توجه به ملاحظات اکولوژیکی و طبیعی برقرار می شود (باستانی فر و صامتی ۲۰۰۴)

از اینرو چنانچه در بستر توسعه پایدار، که در آن ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی در تعامل با یکدیگر دیده می شوند (پرمن و همکاران ترجمه ارباب ۱۳۹۲) فعالیت های اقتصادی و محیط زیست نیز به صورت توام لحاظ شوند محیط زیست و توسعه ی اقتصادی دو عامل مکمل یکدیگرند که موجب تعادل و توازن اکولوژیکی می شوند فعالیت های اقتصادی عامل برهم زننده ی این تعادل و توازن نخواهند بود .بنابراین اگر به محیط زیست به عنوان یک پدیده ی کاملاً مجزا از اقتصاد نگریسته شود رشد و تکامل مفاهیم توسعه به صورت همه جانبه ممکن نخواهد بود. بدین ترتیب برای حرکت در مسیر توسعه ی پایدار، نه تنها محیط زیست و توسعه ی اقتصادی دو قطب مخالف نیستند بلکه هر دو در کنار هم عامل ارتقای متوازن جوامع به شمار میروند باستانی فر و صامتی ۲۰۰۴ این عقیده که توسعه پایدار به معنی «پاسخگویی به نیازهای نسل کنونی با در نظر گرفتن نیازهای نسل آینده» است؛ به روشنی بیانگر طبیعت محدود منابع زیست محیطی به رسمیت شناختن موضوع برابری نسل ها، و نیازها و به نوعی ارزیابی و احیاناً تبادل میان دو موضوع رفع نیازهای نسل کنونی و استفاده از منابع و محیط زیست در زمان حال و آینده است. این ویژگی که در خود توسعه پایدار نهفته است به معنای استمرار داشتن ارمغان توسعه در مدت زمان طولانی است؛ یعنی جامعه ظرفیت لازم را به منظور استفاده مداوم از فرایند سیستمهای طبیعی یا تغییر آن بدون دگرگونیهای شدید داشته باشد (مولدان و بیلهارز ۱۹۹۷)

امروزه این امر که مباحث محیط زیست و حفاظت از آن اساس رفاه جامعه، حفظ اکوسیستم و همچنین توسعه اقتصادی پایدار است به طور فزاینده ای به رسمیت شناخته شده و مورد تایید متخصصان است. اکوسیستم ها کالاها و خدمات بسیاری را فراهم می کنند که به رفاه بشر کمک می کند حتی اگر کالاها و خدمات الزاما در بازار قیمتی نداشته باشند ارزش گذاری غیر بازاری باعث دستیابی به اطلاعات مربوط به ساختار و کارکرد اکوسیستم و نقش متنوع و پیچیده آنها در حمایت از رفاه انسانی می گردد همچنین ارزش گذاری اکوسیستم می تواند در ایجاد و اصلاح شاخص های رفاه انسانی و توسعه پایدار موثر بوده و باعث تشویق مدیران در جهت حفاظت بهتر و سرمایه گذاری برای حفظ منابع گردد رجوع شود) به نیویلا ۲۰۰۶ و کرایگر (۲۰۰۱). برهمین اساس در کنفرانس توسعه محیط زیست سازمان ملل نیز بحث محوری رابطه میان توسعه اقتصادی و مدیریت بهتر محیط و زیست بود.

به لحاظ تاریخی، کنفرانس سال ۱۹۷۲ استکهلم در رابطه با محیط زیست انسانی به عنوان شروع آگاهی بین المللی محیط زیست مورد توجه قرار گرفت کنفرانس توسعه و محیط زیست رسمی سازمان ملل متحد تحت عنوان اجلاس زمین در ریودوژانیرو برزیل در سال ۱۹۹۲ ترسیم کننده بخشی از دورنمای حرکت محیط زیست در عرصه بین الملل .بود در این همایش بزرگ بین المللی سران کشورهای عضو سازمان ملل متحد درباره راه های محافظت و حمایت از کره زمین (حمایت از همه انواع گونه های گیاهان و جانوران) به بحث نشستند.

تا قبل از سال ۱۹۹۲ تضاد و تقابل اقتصاد و محیط زیست به مقدار قابل ملاحظه ای خودنمایی می کرد. افرادی که دیدگاه اقتصادی مبتنی بر توسعه داشتند محیط زیست را به عنوان یک موضوع هزینه بر می نگریستند. فعالان محیط زیست اقتصاد و توسعه را مخرب محیط زیست و فعالان اقتصادی هم به محیط زیست به عنوان یک مانع بر سر راه خود می نگریستند. اما در سال ۱۹۹۲ با برگزاری کنفرانس دوجانبه ای موسوم به اجلاس زمین بحث توسعه پایدار هر چه بیشتر مطرح شد یکی از فوایدی این اجلاس نزدیک شدن نگاه متفکران اقتصادی و زیست محیطی به یکدیگر بود در آن زمان افراد به این نتیجه رسیدند که در بحث توسعه پایدار نه تنها اقتصاد و محیط زیست در تقابل هم نیستند بلکه مکمل و همراستا با هماند شرایط اقتصادی مطلوب می تواند با شاخصهای زیست محیطی ارتقا یابد و از سوی دیگر زمانی شاخص های زیست محیطی بالا میرود که اقتصاد رشد یافته و به همراه آن رفاه مطلوب به وجود آمده باشد. لذا اقتصاد محیط زیست در نظام توسعه پایدار لازم و ملزوم یکدیگر و به نوعی مکمل یکدیگراند.

در گزارش سالانه بانک جهانی در ۱۹۹۲ که بر روی ارتباط بین توسعه و محیط زیست تمرکز یافت نیز استفاده از فرصت ها برای سیاست برد – برد که هم برای توسعه اقتصادی مناسب و هم با محیط زیست سازگار باشد، تأکید گردید بر این اساس و به منظور حمایت مالی از فعالیت های توسعه ایی که دارای فواید عمومی برای مردم جهان ،بود و با وظیفه اعطای وام های بلاعوض على الخصوص به کشورهای در حال توسعه موسسه محیط زیست جهانی تاسیس شد این کمک ها از طریق حمایت از پروژه های توسعه ای در ارتباط با حمایت از انواع گونه های گیاهی و جانوری، آبهای بین المللی آلودگی هوا و … انجام می شود. سپس بعد از کنفرانس توسعه و محیط زیست سازمان ملل متحد فعالیت های متعددی در چارچوب عملیاتی کردن مفاهیم توسعه پایدار تمرکز و گسترش یافت.

در دو دهه اخیر رشد و ارتقاء آگاهی های زیست محیطی با افزایش سریع در ابعاد نظری و کاربردی تحلیل اقتصادی این موضوعات همراه گردید. به طوری که در این سال ها مطالب بسیار زیادی راجع به اقتصاد و محیط زیست انتشار یافته است.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ کاربرد و توسعه انرژی های نو