تصفیه فاضلاب صنایع دباغی و چرم سازی

تصفیه فاضلاب صنایع دباغی و چرم سازی

فهرست:

• فرایند تولید
• دباغی گیاهی
• دباغی کروم
• دفع فاضلاب
• ویژگی های فاضلاب
• تصفیه فاضلاب

صنعت دباغی یکی از قدیمی ترین صنایع هندوستان است و شامل تبدیل پوست و چرم حیوانات به یک محصول پایانی مفید برای ساخت کالاهای چرمی مانند کفش، کیف، کیف پول، کمربند و لباس می باشد. دباغی پوست با فرآیند دباغی گیاهی که محصول آن چرم ضخیم و محکم می باشد، یا با فرآیند دباغی کروم که محصول آن چرم سبک و باریک است، انجام می شود. فرآیند تولید با حذف لایه های نامطلوب از پوست شروع شده (که طی این مرحله به عوامل دباغی اجازه نفوذ به پوست و تبدیل آن به مواد قابل انعطاف داده می شود و در نهایت با رنگ های مختلف و پرداخت سطح پایان می یابد.

پوست خام از بدن حیوان ذبح شده جدا می شود. این پوست همراه با موها، رو پوست (در زیر آن)، بافت چربی و بشره (C۱۰۶H۱۴۹۳۱۳۸) می باشد. قسمتی که تبدیل به چرم می شود بشره پروتئین نیمه محلول می باشد، که زمانی که در آب بجوشد چسب و ژلاتین تولید می کند، ولی زمانی که با عوامل دباغی تصفیه شود تبدیل به چرم می شود.

فرآیند تولید

پوست های دریافتی از کشتارگاه ها جهت حفاظت در برابر حمله میکروبی معمولا در محلول های نمکی خیسانده می شوند. در صورتی که پوست های خیسانده شده در نمک قبل از انتقال به دباغی خشک شوند خیلی سفت می شوند.

جریان های فاضلاب تولیدی در طی ساخت می تواند به صورت زیر دسته بندی شود:

الف) جریان های قوی و متناوب

ب) جریان های ضعیف و مداوم

نمودار کلی جریان در شکل ۱ آورده شده است.

شکل ۱: دباغی گیاهی و دباغی کروم

اولین مرحله، خیساندن پوست ها در آب جهت حذف نمک نگهدارنده و رفع سفتی پوست می باشد. ممکن است خیساندن به مدت ۱۰-۵ روز به طول بیانجامد، که جریان فاضلاب قوی ولی متناوب (به دلیل تخلیه متناوب آب مملو از نمک) تولید می کند. این جریان علاوه بر نمک، حاوی چرک، په شکل و خون می باشد و رنگ آن سبز زیتونی تیره است. مرحله ی بعد برس زنی است که بافت چربی از پوست حذف می شود و ممکن است به صورت دستی یا با وسایل مکانیکی صورت گیرد. در این مرحله، به منظور شستن ناخالصی ها از جریان مداوم آب استفاده خواهد شد که باعث تولید جریان مداوم فاضلابی با ماهیت کاملا فسادپذیر می شود. مرحله ی بعدی آهک زنی می باشد که در آن پوست ها با آهک و یک عامل کاهنده قلیایی مانند سولفید سدیم (Na₂S) تصفیه می شوند. این مواد شیمیایی به فرایند تورم پوست کمک می کنند. همچنین موی روی پوست سست می شود. در فرآیند موزدایی، موهای سست توسط ابزار مکانیکی یا به صورت دستی جدا می شوند و این موها با کمک آشغال گیرها از آب شستشو جدا می شوند. شستن پوست ها همچنین آهک اضافی مورد استفاده در فرآیندهای قبلی را حذف می کند، مرحله مهم در آماده سازی پوست برای دباغی خیساندن آن در ماده قلیایی می باشد که برای کاهش pH، تورم، تغلیظ الیاف و حذف محصولات تجزیه پروتئینی انجام می شود. خیساندن معمولا با نمک های آمونیوم و ترکیبی از آنزیم هایی که به صورت تجاری آماده شده اند (عمدتا تریپسین و کموتریپسین)، انجام می شود. خیساندن سبب لغزندگی، نرم شدن، صاف شدن و متخلخل تر شدن و رفع چروک ها روی پوست می شود [۱]

مراحل ذکر شده در بالا برای دباغی گیاهی و دباغی کروم مشترک می باشند.

دباغی گیاهی

در این فرآیند از تانین های به دست آمده از پوست درخت شاه بلوط، بلوط، کی براچو هلیله یا جگن استفاده می کنند. دباغی گیاهی هم برای ساخت چرم محکم و هم چرم سبک به کار می رود. برای تولید چرم سبک، پوست باید به لایه های نازک تقسیم شود. دباغی گیاهی ممکن است از یک هفته تا سه ماه به طول بکشد. معمولا دباغی در این روش با جریان متقابل انجام می گیرد که در آن ابتدا پوست ها در تماس با جریان ضعیف مصرف شده در دیگر خمره ها قرار می گیرد. این جریان به اصطلاح دنباله لیکور نامیده می شود و به طور منظم از سیستم تخلیه می شود. پوست سپس به خمره های حاوی محلول های قویتر و تازه تر منتقل می شود تا درجه مناسبی از فرآیند دباغی به دست آید. در دباغی

پوست های ضخیم، آخرین خمره ممکن است حاوی لایه های پوست جامد درخت بلوط باشد که در بین پوست ها قرار می گیرد (۲). وقتی چرم ضخیم ساخته شود، پوستهای دباغی شده برای حذف تانین اضافی و تا حدودی رنگ آمیزی، در معرض سفیدشویی قرار می گیرد. سفیدشویی با کمک محلول های ضعیف سود سوزآور، محلول ضعیف اسید سولفوریک و در نهایت شست و شو با آب صورت می گیرد. مقدار مواد شیمیایی به کار رفته ۰/۷۵ کیلوگرم سودسوزآور و ۲ کیلوگرم اسیدسولفوریک به ازای ۱۰۰ کیلوگرم پوست می باشد [۲]

سپس چرم سنگین در معرض عمليات نهایی مانند تصفیه با روغن ها (جهت انعطاف پذیری) و افزودن نمکها و قند (برای افزایش وزن) قرار می گیرد. چرم سپس غلطک، جلادهی و بافت دهی مصنوعی می شود.

چرم سبک (نازک) بعد از شکافتن در معرض شست و شو و رنگ آمیزی کامل قرار می گیرد. میزان انعطاف پذیری لازم با مایع زنی چرب حاصل می شود که چرم رنگ شده با امولسیون های آبی روغن های گوناگون تصفیه می شود. محلول های مصرف شده در این عملیات مداوما تخلیه شده و فاضلاب محلول های رنگی و امولسیون های روغنی (که در دباغی تولید چرمهای سنگین حضور ندارند) را تشکیل می دهند.

دباغی کروم

فرآیند دباغی کروم از دباغی گیاهی کوتاه تر و چرمهای مقاوم تری تولید می کند. بعد از خیساندن، پوست ها در محلول اسیدی رقیق غوطه ور می شوند. در این محلول از کلریدسدیم (۸-۵ درصد) و اسید سولفوریک (با قدرت ۰/۷۵ درصد) استفاده می شود. واکنش ۱۶-۱۰ ساعت ادامه می یابد. دباغی پوست ها با بارگیری پوست ها در استوانه حاوی سولفات کروم قلیایی و کلریدسدیم انجام می شود. در مرحله بعد نمک کروم به داخل پوست نفوذ می کند. در پایان دوره دباغی، کربنات سدیم یا مواد قلیایی دیگر به استوانه اضافه شده تا ترکیب مواد دباغی با پوست بهتر انجام گیرد (۲). سپس پوست های دباغی شده به طور کامل با آب شسته و با آهک خنثی می شوند. سپس در معرض رنگ آمیزی، مایع زنی چرب و پرداخت قرار می گیرد.

تعداد اندکی از فرآیند دباغی خاص وجود دارند که جهت تولید پوشاک سفید، جیر و به کار می روند که در آن پوست خام، پوست گوسفند است. این پوست ها ممکن است با استفاده از مواد شیمیایی دباغی کروم یا آلوم یا حتی عوامل دباغی گیاهی، دباغی شوند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ تصفیه فاضلاب های صنعت نساجی

⇐ تصفیه فاضلاب صنایع لبنی

⇐ فاضلاب صنایع کشتارگاه ها، بسته بندی گوشت، پردازش ماهی و ماکیان