مروری بر روش ها و تکنیک های تدریس فعال

مروری بر روش ها و تکنیک های تدریس فعال

فرمت: PPT  تعداد صفحات: 239

 آموزش فعالیتی است هدف‌ دار و از پیش تعیین شده که هدف آن فراهم نمودن فرصت ها و موقعیت‌ هایی است که امر یادگیری را تسریع می‌کند.

چهار ویژگی خاص در تعریف تدریس:

• وجود تعامل بین معلم و فراگیر
• فعالیت بر اساس اهداف معین و از پیش تعیین شده
• طراحی منظم با توجه به موقعیت و امکانات
• ایجاد فرصت و تسهیل یاد گیری

یادگیری محصول تدریس موثر است وقتی که فراگیر بتواند: با قدرت استدلال، تفکر منطقی و توانایی حل مسأله و به صورت خود راهبر و خودجوش جهت انجام مسؤولیت های حرفه ای در آینده آماده باشد.

ما به دنبال چه نوع یادگیری در فراگیران مان هستیم؟

1. سطحی و موقت
2. عمقی و معنادار

یادگیری سطحی Surface Learning:

• دست‌ یابی به حداقل نتایج با کمترین تلاش تحصیلی
• فاقد یادگیری تحلیلی
• عدم درگیری ذهنی فراگیر در مطالب آموخته‌ شده
• کیفیت پایین پیامدهای یادگیری
• نتایج مثبت در آزمون‌های آنی تحصیلی
• استفاده از راهبردهای یادگیری حفظی و یادآوری صرف

یادگیری عمقی Deep Learning

• بر مبنای نیازهای فردی برای درک و فهمیدن همراه با چالش‌های یادگیری
• پیوند فعال مطالب آموخته شده قبلی با اطلاعات جدید
• رشد مهارت‌ های تحلیلی و نگرش نقادانه
• تهییج دانشجو به طور ذاتی به یادگیری مطالب آموزشی، استدلال  کار بست آن
• منجر به دستیابی به موفقیت‌ های تحصیلی
• نیاز به تشویق دانشجویان برای استفاده از مهارت‌ های تفکر سطح بالاتر

طبقه بندی اهداف یادگیری

حیطه شناختی: فرآیندهای ذهنی و شناختی مانند تفکر حافظه تفکر انتقادی و مهارتهای ذهنی مانند حل مسائل و تصمیم گیری

حیطه عاطفی: ارتباط دانشجو با احساسات ارزشها نگرش ها و عقایدشان و شامل پذیرش یا رد کردن مفاهیم تغییر در نگرش و احساسات و اهمیت دادن به مسائل به منظور یادگیری

حیطه روانی – حرکتی: مهارت های حرکتی و عملی مانند مهارتهای کار دستی توانایی های ورزشی و هنری و همچنین توانایی اجرای عملیات فیزیکی و عملی

طبقه بندی حیطه شناختی یادگیری بلوم

انواع روش های تدریس

• روش های غیرفعال
• روش های فعال

بکارگیری ترکیبی از روش ها برای هر درس چرا؟

• تفاوت توانمندی های  مدرس
• ماهیت و اهمیت متفاوت مباحث مختلف یک درس
• تفاوت علایق و سبک یادگیری فراگیران
• محدودیت های هر روش تدریس

سخنرانی فعال: سخنرانی که فراگیر با استفاده از فعالیت های کوتاه مدت، در فرایند یادگیری درگیر می شود و کارایی سخنرانی افزایش می یابد.

راهکارهای افزایش اثربخشی سخنرانی تعاملی

1- جلب توجه فراگیر از طریق

• مطلوب بودن نور و صدا و …
• سوپرایز کردن
• نمایش عکس و فیلم و …
• تنظیم سرعت و تن صدا
• استفاده از سکوت
• اعلام آزمون فوری یا آزمون آتی

2- افزایش مشارکت فراگیر از طریق

• با سواد بودن سخنران
• تشریح مفید بودن موضوع
• ارتباط دادن موضوع با تجارب قبلی فراگیر
• زمان بندی سخنرانی
• حرکت در سالن سخنرانی
• برقراری تماس چشمی با فراگیر
• پرسش و پاسخ با فراگیر
• شوخ طبعی (مرتبط با موضوع درس)
• طرح داستان ها کوتاه مرتبط با موضوع

3- تقویت حافظه فراگیر از طریق

• Content density
• Pacing (Presentation of each slide in 2-3 minutes)
• Note taking
• Assessment

4- سازماندهی محتوای سخنرانی

• تدوین طرح درس قبل از جلسه
• رسم نقشه ذهنی
• رسم نقشه مفهومی
• و …

Mind map

• ابزاری قدرتمند در فرایند تدریس که می‌تواند به اساتید و دانشجویان در سازماندهی اطلاعات و تسهیل یادگیری کمک کند.
• نموداری درختی برای بیان کلمات، ایده‌ ها، فعالیت‌ها یا موارد دیگر مربوط به یک کلید واژه
• طرح شده توسط پورفیری هفده قرن قبل،‌ برای تفهیم بهتر دسته بندی های ارائه شده افلاطون
• مبدع نهایی تونی بوزان
• ویژگی کلیدی در نقشه ذهنی، ساختار شعاعی
• یک موضوع کلیدی و محوری با جنبه‌های مختلف

روش‌های به‌کارگیری نقشه ذهنی در کلاس

1. ترسیم نقشه ذهنی در حین تدریس: اساتید می‌توانند به‌طور همزمان با تدریس، نقشه ذهنی را روی تخته سفید یا با استفاده از پروژکتور ترسیم کنند. این کار باعث می‌شود که ساختار درس به صورت بصری برای فراگیران قابل مشاهده باشد و به تقویت حافظه و درک آن‌ها کمک کند.

2. استفاده از نقشه‌ های ذهنی برای خلاصه‌ برداری: در پایان هر جلسه، اساتید می‌توانند از دانشجویان بخواهند که نکات کلیدی درس را به صورت نقشه ذهنی خلاصه کنند. این روش نه تنها به یادآوری اطلاعات کمک می‌کند بلکه خلاقیت دانشجویان را نیز تقویت می‌کند.

3. پروژه‌ های گروهی: نقشه‌ های ذهنی می‌توانند به عنوان ابزاری برای برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه‌ های گروهی مورد استفاده قرار گیرند. دانشجویان می‌توانند ایده‌ ها و اطلاعات مربوط به پروژه را در یک نقشه ذهنی جمع‌آوری کرده و به صورت گروهی آن را توسعه دهند.

4. ارزیابی و امتحانات: در صورتی که هدف از امتحان سنجش یادگیری باشد، اساتید می‌توانند از دانشجویان بخواهند که مفاهیم را به صورت نقشه ذهنی ارائه دهند. این امر به آن‌ها کمک می‌کند تا روابط بین مفاهیم را بهتر درک کنند و نمرات بالاتری کسب نمایند.

5. آموزش مهارت‌ های تفکر انتقادی: نقشه‌ های ذهنی با ایجاد ارتباطات بین ایده‌ ها و مفاهیم مختلف، مهارت‌ های تفکر انتقادی را در دانشجویان تقویت می‌کنند. این تکنیک به آن‌ها کمک می‌کند تا مسائل پیچیده را بهتر تجزیه و تحلیل کنند.

مرحله 1: با ایده مرکزی شروع کنید.

فرآیند ایجاد نقشه ذهنی را با انتخاب یک ایده مرکزی، کلمه کلیدی یا موضوعی که مفهوم اصلی نقشه ذهنی را نشان می دهد، شروع کنید. این ایده مرکزی در مرکز قرار می گیرد و به عنوان نقطه کانونی برای تمام اطلاعات مرتبط عمل می کند.

مرحله 2: شاخه های اصلی را اضافه کنید.

با دانشجویان طوفان فکری را شروع کنید و شروع به اضافه کردن شاخه‌ های اصلی کنید، در واقع این شاخه‌ ها از دل ایده اصلی بیرون می‌آیند. هر یک از این شاخه های اصلی یک دسته اولیه را نشان می دهد. این شاخه ها را با یک متن کوتاه برچسب گذاری کنید. در غیر این صورت، نگاه کردن به تمام آن شاخه ها بدون هیچ برچسبی برای شما بسیار پیچیده خواهد بود.

مرحله 3: ایجاد شعبه های فرعی

برای هر یک از شاخه های اصلی، با گسترش خطوط به سمت بیرون، شاخه های فرعی ایجاد کنید. این زیرشاخه ها جزییات و ایده های خاص تری را در ارتباط با دسته های اصلی نشان می دهند. با دانشجویان طوفان فکری کنید و این زیرشاخه ها را با توصیف های مختصر برچسب بزنید.

مرحله 4: از کلمات کلیدی استفاده کنید.

بر اساس ایده اصلی و موضوعات فرعی خود، سعی کنید کلمات کلیدی، عبارات کوتاه و حتی عناصر بصری ساده مانند کلیپ‌ پارت‌ ها را برای نمایش ایده‌های مختلف در هر شاخه از این نقشه ذهنی ترکیب کنید. اگر به رنگ های مختلف خودکار دسترسی دارید، برای دسته بندی صحیح اطلاعات، با رنگ کردن، آن‌ها را برجسته سازی کنید.

مرحله 5: پیوند متقابل

هنگامی که نقشه ذهنی شما آماده شد، سعی کنید ارتباطات مختلف بین شاخه های فرعی را پیدا کنید. برای اتصال این شاخه های مرتبط از یک قلم یا مداد رنگ متفاوت استفاده کنید. این ارتباطات نشان می دهد که چگونه ایده های مختلف به مفهوم کلی متصل می شوند و به آن کمک می کنند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ بررسی مسائل و مشکلات مربوط به دانش آموزان و ارائه راه حل

⇐ آموزش و پرورش تطبیقی